Phaselis Kent Limanları ve Sualtı Araştırmalarının Ön Değerlendirmesi

Phaselis Kent Limanları ve Sualtı Araştırmalarının Ön Değerlendirmesi

Pre-assessment of the City Harbours and Underwater Explorations of Phaselis

Erdoğan ASLAN – Selda BAYBO

PHASELIS I (2015) 1-17.
DOI: 10.18367/Pha.15001  (DOI?)
Kabul Tarihi: 15 Ocak 2015
Elektronik Yayın Tarihi: 12 Haziran 2015
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2015

Öz: Günümüzde Antalya İli, Tekirova İlçesi sınırları içinde bulunan ve Pamphylia Körfezi’nin batı sahilinde yer alan Phaselis kenti üç doğal limana ve bir de demirleme alanına sahiptir. Phaselis’in bir liman kenti olduğu, önemli deniz rotaları üzerinde bulunduğu ve bu konumu dolayısıyla denizcilik tarihinde birçok olayda rol aldığı antik kaynaklardan anlaşılmaktadır. Bu nedenle Phaselis ve Teritoryumu Yüzey Araştırma­ları kapsamında kent limanlarına yönelik sualtı ve yüzey araştırmaları da yapılmaktadır. Araştırmanın hedefi kent limanlarının yeri, tarihi ve gelişim evrelerinin saptanmasıdır. Buna ek olarak limanların kullanıma yönelik olarak, liman yapılarının-donatılarının işlevlerinin saptanması ve yapım teknolojilerinin anlaşılması da amaçlanmaktadır. 2013-2014 yıllarında yapılan araştırmalarda kentin üç doğal limanı ve bir demirleme alanı olduğu belirlenmiştir. Söz konusu limanların eldeki veriler ışığında Arkaik Dönem’den Geç Antik Dönem’e kadar kullanıldığı ve Phaselis’in dört limanı ile antikçağda ender görülen bir kıyı kenti olma özel­liği taşıdığı görülmektedir.

Anahtar Sözcükler: Phaselis · Liman · Sualtı · Batık · Lycia-Pamphylia

Top

Abstract: The city of Phaselis which is today within the borders of the Tekirova district of Antalya Province and on the west coast of the Gulf of Pamphylia, has three natural harbours and an anchorage area. It is understood from the ancient texts that Phaselis was a coastal town located on important sea routes and played a role in many incidents of maritime history due to its location. Thus, underwater and surface explorations directed to the city harbours have also been conducted, within the Surface Explorations of Phaselis and its Territorium. The aim of this research was to determine the location, history and deve­lopmental stages of the city harbours. In addition, it aimed to determine the functions of the harbour structures related to harbour use and to make clear the construction technologies employed. It was determined during the research periods of 2013-2014 that the city has three natural harbours and an anchorage area. From the current data it is understood that these harbours were used from the Archaic Period through to Late Antiquity and Phaselis was therefore a coastal town with four harbours, a type which is rarely found in antiquity.

Keywords: Phaselis · Harbour · Underwater · Shipwreck · Lycia-Pamphylia

Antik Kaynaklar

Flor. epit.  (= Annius Florus, Epitome of Roman History)
Kullanılan Metin ve Çeviri: Lucius Annaeus Florus, The Two Books of the Epitome, Extracted from Titus Livius, of All the Wars of Seven Hundred Years. Trans.: E. S. Forster. London – New York 1929 (The Loeb Classical Library).
Liv.  (= Livius, Ab Urbe Condita).
Kullanılan Metin ve Çeviri: Livy, From the Founding of the City. Trans.: A. C. Schlesinger. London – New York 1967 (The Loeb Classical Library).
Plut. Aleks.  (= Plutarkhos, Bioi Paralleloi, Aleksandros)
Kullanılan Metin ve Çeviri: Plutarch’s Lives, vols. I-XI. Ed. & Trans.: B. Perrin. London – New York 1959 (The Loeb Classical Library).
Strab.  (= Strabon, Geographika)
Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabo, The Geography of Strabo. Trans.: H. L. Jones. London – New York 1961 (The Loeb Classical Library).
Thuk.  (= Thucydides, History of the Peloponnesian War)
Kullanılan Metin ve Çeviri: Thucydides, History of the Peloponnesian War, vols. I-IV. Trans.: C. F. Smith. London 1919-1923 (The Loeb Classical Library).

Modern Literatür

AA  Archäologischer Anzeiger.
AJA  American Journal of Archaeology. New York.
Arslan 2003a  M. Arslan, “M.Ö. 188 Yılından M.Ö. 67 Yılına Kadar Lykia, Pamphylia ve Kilikia Trakheia Sahillerindeki Korsanlık Faaliyetleri: Nedenleri ve Sonuç­ları”. ADALYA VI (2003) 91-118.
Arslan 2003b  M. Arslan, “Piracy on the Southern Coast of Asia Minor and Mithridates Eupator”. OLBA VIII (2003) 195-211.
Arslan – Tüner Önen 2011  M. Arslan – N. Tüner Önen, “Akdeniz’in Korsan Yuvaları: Kilikia, Pamphylia, Lykia ve Ionia Bölgelerindeki Korykoslar”. ADALYA XIV (2011) 189-206.
Arslan 2012  M. Arslan, “Pseudo-Skylaks: Periplous”. MJH II/1 (2012) 239-257. http://dx.doi.org/10.13114/MJH/20122783
Aslan 2011  E. Aslan, Kekova Bölgesi Limanları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üni­versitesi. Konya 2011.
Aslan 2014  E. Aslan, “Bithynia Bölgesi Kalpe Limanı (Port of Kalpe in the Bithynian Region)”. OLBA XXII (2014) 129-154.
Bass 1986  F. G. Bass, “The Bronze Shipwreck at Ulu Burun”. AJA 90 (1986) 85-110.
Bayburtluoğlu 1983  C. Bayburtluoğlu, “1982 Phaselis Kazısı Raporu”. KST V (1983) 181-189.
Beaufort 2002  F. Beaufort, Karamanya. Çev.: A. Neyzi – D. Türker. Antalya 2002.
Bean 1968  G. E. Bean, Turkey’s Southern Shore. London 1968.
BJb  Bonner Jahrbücher des Rheinischen Landesmuseums in Bonn und des Vereins von Altertumsfreunden im Rheinlande. Bonn.
Bjorn 2011  L. Bjorn, The Ancient Harbours of the Piraeus. Volume I. 1: The Zea Ships­heds and Slipways – Architecture and Topography. Athens 2011.
Blackman 1973  D. J. Blackman, “The Harbours of Phaselis”. IJNA 2/2 (1973) 355-364.
Blackman 1982  D. J. Blackman, “Ancient Harbours in the Mediterranean”. IJNA 11/3 (1982) 185-221.
Blackman 2008  D. J. Blackman, “Sea Transport, Part 2: Harbors”. Ed. J. P. Oleson, The Oxford Handbook Engineering and Technology in The Classical World. Oxford (2008) 638-670.
Casson 2002  L. Casson, Antik Çağda Denizcilik ve Gemiler. Çev.: G. Ergin. İstanbul 2002.
Doksanaltı – Aslan 2013  E. M. Doksanaltı – E. Aslan, “Karadeniz’de Antik Bir Ada Yerleşimi: Aretias-Khalkeritis Adası”. Ed. B. Söğüt, Stratonikeia’dan Lagina’ya – Ahmet Adil Tırpan Armağanı – From Stratonikeia to Lagina – Festschrift in Honour of Ahmet Adil Tırpan. İstanbul (2013) 219-240.
Gerkan 1959  A. von Gerkan, Von Antike Architektur und Topographie: Gesammelte Aufsätze. Ed. E. Boehringer, Stuttgart 1959.
Gibbons 2006  M. Gibbons – M. Gibbons, “The Discoveries of Lord Charlemont”. Archa­eology Ireland 20/2 (2006) 30-35.
Hellenkemper – Hild 2004  H. Hellenkemper – F. Hild, Tabula Imperii Byzantini 8: Pamphylien und Lykien. Wien 2004.
Hadjidaki – Stefanakis 2004  E. Hadjidaki – M. Stefanakis, “Secrets of Phalasarna. Critiko Panorama”. Minoa Editions (2004) 101-135.
Heipp-Tamer 1993  C. Heipp-Tamer, Die Münzprägung der Lykischen Stadt Phaselis in Griechischer Zeit. Saarbrücken 1993.
IJNA  The International Journal of Nautical Archaeology and Underwater Explo­ration. Portsmouth.
Knoblauch 1969  P. Knoblauch, “Neuere Untersuchungen an den Häfen von Ägina”. BJb 169 (1969) 104-116.
Knoblauch 1972  P. Knoblauch, “Die Hafenanlagen der Stadt Ägina”. Adelt 27A (1972) 50-85.
Lehmann-Hartleben 1923  K. Lehmann-Hartleben, Die Antiken Hafenanlagen des Mittelmeer. Aalen 1963.
Mengarelli 1900  R. Mengarelli, “Terracina. Pietro di ormeggio, scolpita, rinvenuta presso il molo dell’antico porto”. Notizie degli Scavi di Antichita (1900) 635-638.
Müller 2010  K. Müller, “Anonymi Stadiasmus Maris Magni”. Ed. K. Müller, Geographi Graeci Minores. Cambridge (2010) 427-514.
Oleson 1985  J. P. Oleson, “Herod and Vitruvius Preliminarj, Thoughts on Harbour Engi­neering at Sebastos, The Harbour of Caeseria Maritime”. Ed. A. Raban, Harbour Archaeology (1985)165-172.
Schäfer et al. 1981  J. Schäfer, H. Schläger, D. J. Blackman, H. Bremer, J. Christern – P. Knoblauch, Phaselis, Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen. Tübingen 1981.
Schläger – Schäfer 1971  H. Schläger – J. Schäfer, “Phaselis Zur Topographie Der Stadt und Des Ha­fen­gebietes”. AA 86 (1971) 542-561.
Shaw 1972  W. J. Shaw, “Greek and Roman Harbours Works”. Ed. G. F. Bass, A History of Seafaring Based on Underwater Archaeology. London (1972) 87-102.
Seyrig 1963  H. Seyrig, “Monnaies Hellénistiques”. Revue Numismatique VIII (1963) 7-64.
Stark 1956  F. Stark, The Lycian Shore. London 1956.
Robert 1966  L. Robert, Monnaies Antiques en Troade. Volume 1. Paris 1966.
Testaguzza 1964  O. Testaguzza, “The Port of Rome” Archaeology 17/3 (1964) 173-179.
Testaguzza 1970  O. Testaguzza, Portus: illustrazione dei Porti di Claudio e Traiano e della città di Porto a Fiumicino. Julia 1970.
Teodoulou – Memos 2007  T. Theodoulou – C. Memos, “A Voyage to Ancient Greek Harbours on Board Limenoscope”. Water Science & Technology: Water Supply 7/1 (2007) 253-260.
Tüner-Önen 2008  N. Tüner-Önen, Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu. Yayınlanmamış Dok­tora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2008.
Williams 1976  P. F. C. Williams, “Roman Harbours”. IJNA 5/1 (1976) 73-79.
Yağcı 2011  R. Yağcı, “Mersin’in Antik Dönem Ticaret Tarihinde Soli Pompeipolis Limanı”. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu III (2011) 56-64.

E. Aslan – S. Baybo, “Phaselis Kent Limanları ve Sualtı Araştırmalarının Ön Değerlendirmesi”. Phaselis I (2015) 1-17.

Kalıcı bağlantı adresi: http://dx.doi.org/10.18367/Pha.15001

Erdoğan ASLAN
Dr., Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Sualtı Arkeolojisi Anabilim Dalı, Konya. erdoganaslan@selcuk.edu.tr

Selda BAYBO
Doktora Öğrencisi, Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Sualtı Arkeolojisi Anabilim Dalı, Konya. seldabaybo@hotmail.com