Uncovered ESD Group / Cyprus Sigillata from Andriake Port in the Light of Maritime Trade of Lykia With Eastern Mediterranean
Banu ÖZDİLEK
PHASELIS IV (2018) 57-77
DOI: 10.18367/Pha.18004
Geliş Tarihi: 29.06.2017 | Kabul Tarihi: 20.12.2017
Elektronik Yayın Tarihi: 14.02.2018
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2018
PDF İndir
PDF Görüntüle
Öz: Andriake’de 2009 yılında gerçekleştirilen kazılar sırasında, Lykia Bölgesi’nde ilk kez bir sinagog yapısı ortaya çıkarılmıştır. Bu yapı kentte Granarium’un önündeki ana kaya tabanlı alana inşa edilmiştir. Sinagog MS V-VI yüzyıla ait olup, kazılar esnasında, yapının apsis bölümünden çok yoğun olarak Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait, seramik parçalar ele geçmiştir. Sinagogun inşası sırasında zemindeki düzensiz, büyük ana kaya kütleleri arasındaki boşlukların tesviyesi için, kentte bulunan bir seramik çöplüğünden atık seramik getirilerek dolgu yapılmış olduğu düşünülmektedir. Apsis çukurunda bulunan ana kaya arasındaki boşlukların toprak yerine atık seramikle doldurulmasının nedeni, zeminin daha çabuk ve daha dayanıklı biçimde, tesviyeye uygun olmasıdır. Seramikler kentin seramik atık alanından getirildiği için belli bir stratigrafik bütünlük göstermemektedir. Apsis içerisindeki seramiklerin tipolojik, hamur-astar ve kronolojik olarak değerlendirilmesi sonucunda yoğunluğun doğu sigillatalardan oluştuğu ortaya konmuştur. Lykia Bölgesi’nde kazı çalışması yürütülen az sayıda liman kenti bulunur. Bunlardan biri olan Andriake’deki seramiklerin çalışılması, kenttin ticari bağlantılarını aydınlatılması açısından da son derece önemlidir. Bu çalışmada alandan ele geçen en yoğun ikinci seramik grubu olan Kıbrıs sigillataları değerlendirilmiştir. Andriake liman kenti özelinde yapılmaya başlanan seramik yayınlarıyla, kent ve Lykia Bölgesi’nin deniz ticareti, seramiklerin dağılımı, formlarının analojisinin çıkarılması açısından önemlidir.
Anahtar Sözcükler: Lykia, Andriake-Myra, Terra Sigillata, Kıbrıs Sigillataları. DSD Grubu Sigillataları
Abstract: During the excavations in Andriake Synagogue, belonging to the Vth and VIth centuries, fragments of well preserved ceramics were found intensively belonging to Hellenistic, Roman and Byzantine periods in the apse section of the structure. The synagogue was built on the main rock-base area in front of the Granarium in the city. For levelling the gaps between the major bedrock masses, apart from the land fill, large, nearly whole ceramic pieces are thought to be used in filling more quickly. It is beleived that these ceramic ware was brought from a ceramic waste area close to synagogue and used in filling. Along with the study of the ceramics in the apse, it is observed that especially the imported sigillatas are particularly intense. The study of the ceramics of Andriake has a great importance in terms of illuminating the trade in the port cities due to its one of the few port cities in Lycia which has been excavated so far. As a result of dating the findings, it is seen that, starting from Ist century BC to VIth century AC, a ceramics trade with Cyprus took place. From the 3rd century AC onwards, Cypriot sigillatas have left their place in cypriot red slip ceramics. It is aimed to uncover the commercial connections of the port settlement by studying the ceramics of different types of doughs and forms found in Andriake, the international port city of Lycia.
Keywords: Lykia, Andriake-Myra, Terra Sigillata, Cypriot Sigillatas, ESD Group Sigillata
Antik Kaynaklar
Plinius Nh. Plinius, The Natural History. Pliny the Elder. John Bostock (Ed.), London (1855).
Strabon Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika XII-XIII-XIV) (Çev. A. Pekman) İstanbul (1993).
Modern Literatür
Akyürek 2010 E. Akyürek, “Myra Şapeli Üzerine İlk Notlar”. Eds. N. Çevik, Arkeolojisinden Doğasına Myra-Demre ve Çevresi, Antalya (2010) 153-168.
Adamsheck 1979 B. Adamsheck, The Pottery, Kenchreai IV, Leiden 1979.
Aslan 2010 E. Aslan, “Myra Çevresinde Antik Denizcilik ve Sualtı Kültür Kalıntıları” Eds. N. Çevik, Arkeolojisinden Doğasına Myra-Demre ve Çevresi, Antalya (2010) 257-272.
Buchholz – Karageorghis 1973 H. G. Buchholz – V. Karageorghis, Prehistoric Greece and Cyprus. London (1973).
Courtils – Laroche 2004 J. Des Courtils – D. Laroche “Xanthos et le Letoon: Rapport sur la Campagne de 2003”. Anatolia Antiqua XII, 2004, 309-340.
Çevik 2015 N. Çevik, Lykia Kitabı. İstanbul 2015.
Çevik-Bulut 2010 N. Çevik – S. Bulut, “İkinci Kazı Sezonunda Myra ve Limanı Andriake”. Eds. N. Çevik, Arkeolojisinden Doğasına Myra-Demre ve Çevresi, Antalya (2010) 25-51.
Çevik et. al. 2010a N. Çevik, S. Bulut, O. Tıbıkoğlu, B. Özdilek – A. Aygün “Myra- Andriake Kazılarında İlk Yıl / The First Season of Excavations in Myra and Andriake: 2009”. ANMED 8 (2010) 55 – 62.
Çevik et al. 2010b N. Çevik, S. Bulut, O. Tıbıkoğlu – B. Özdilek “Myra ve Andriake Kazılarında İlk Yıl: 2009”. KST XXXII (2010) 403 – 420.
Çevik et al. 2010c N. Çevik, Ö. Çömezoğlu, H. S. Öztürk – İ. Türkoğlu,“Unique Discovery in Lycia: The Ancient Synagogue at Andriake, Port of Myra”. Adalya XIII (2010) 335-366.
Duggan – Aygün 2010 M. Duggan – A. Aygün, “Myra’nın Ortaçağ ve Sonrasındaki Limanı “Taşdibi-Stamira” Eds. N. Çevik, Arkeolojisinden Doğasına Myra- Demre ve Çevresi, Antalya (2010) 161-168.
Dündar 2012 E. Dündar, Patara Kazılarından Ele Geçen (1989-2010 Yılları) Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönem Ticari Amphoralar ve Amphora Mühürleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2012.
Fırat 1999 N. Fırat, Perge Konut Alanı Keramiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul 1999
Fulford – Timby 1994 M. Fulford – J. Timby, “The Fine Wares” Eds. M. G. Fulford – D. P. S. Peacock, Excavations at Carthage the British Mission Volume II, 2 The Circular Harbour, North Side The Pottery, (1994) 1-21.
Gunneweg et al. 1983 J. Gunneweg, I. Perlman – J. Yellin, The Provenience, Typology and Chronology of Eastern Terra Sigillata. Jerusalem 1983.
Hayes 1967 J. W. Hayes, “Cypriot Sigillata”. RDAC (1967) 65-77.
Hayes 1971 J. W. Hayes, “Four Early Roman Groups From Knossos”. The Annual of the British School at Athens 66 (1971) 249-274.
Hayes 1972 J. W. Hayes, Late Roman Pottery. Cambridge 1972.
Hayes 1973 J. W. Hayes, “Roman Pottery from the South Stoa and Corinth”. Hesperia 42 (1973) 416-470.
Hayes 1983 J. W. Hayes, “The Villa Dionysos Excavations, Knossos: The Pottery”. BSA 78 (1983) 97-169.
Hayes 1985 J. W. Hayes, “Sigillate Orientali”. EAA. Atlante de le Forme Ceramiche II. Ceramics Fine Romana Nelbecino Mediterraneo. Roma 1985.
Hayes 1991 J. W. Hayes, Paphos. The Hellenistic and Roman Pottery, Paphos Bd. III. Nicosia 1991.
Hayes 2008 J. W. Hayes, Roman Pottery. Fine Ware Imports, The Athenian Agora XXXII, American School of Classical Studies 2008.
Hellström 1965 P. Hellström, Pottery of Classical and Later Date, Labraunda, Swedish Excavations and Researches. Bd. II 1, Lund 1965.
Işın 2008 G. Işın, “The Building Complex on the Tepecik Acropolis at Patara”. AnSt 60 (2010) 93-104.
Jones 1950 F. F. Jones, “The Hellenistic and Roman Periods. The Pottery”. Eds. H. Goldman, Excavations at Gözlükule, Tarsus. Bd. I (1950) 149-296.
Kenrick 1985 P. M. Kenrick, The Fine Pottery, Bd. III 1, Princeton University Press (1985).
Korkut – Grosche 2007 T. Korkut – G. Grosche, Das Bouleuterion von Patara. Versammlungsgebäude des lykischen Bundes, Patara 2/1. İstanbul 2007.
Lund 1997 J. Lund, “The Distribution of Cypriot Sigillata as Evidence of Sea-trade Involing Cyprus”. Eds. S. Swiny, R. L. Hohlfelder, H. W. Swiny, Res Maritimae Cyprus and the Eastern Mediterranean From Prehistory to Late Antiquity Proceedings of the Second International Symposium Cities of the Sea Nicosia, Cyprus. Georgia (1997) 201-2015.
Meyer-Schlicthmann 1988 C. Meyer-Schlichtmann, Die pergamenische Sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon. Mitte 2. Jh. v. Chr.- Mitte 2. Jh. n. Chr., PF 16. De Gruyter 1988.
Meyza – Wiech 2013 H. Meyza – M. Wiech, Cypriot Sigillata from Kom el – Dikka Excavations in Alexandria Found Before 1986, Institut des Cultures Méditerranéenes et Oriantales de l’Académie Polonaise des Sciences Etudes et Travaux XXVI. (2013) 464-471.
Oransay 2012 B. S. A. Oransay,“Side 2009-2011 Yıllı Kazılarında Ele Geçen Doğu Sigillatası D (Kıbrıs Sigillatası) Seramikleri”. Anadolu/Anatolia 28 (2012) 109-138.
Özdilek 2015 B. Özdilek, “Andriake Sinagogu’ndan Seçilmiş Örneklerle Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiklerine Genel Bir Bakış”. CEDRUS III (2015) 89-117.
Özdilek 2016 B. Özdilek, “2009-2012 Andriake Kazılarından Ele Geçen Unguentarium, Şişe, Lykion ve Mortar Örnekleri”. OLBA XXIV (2016) 217-265.
Özdilek 2017 B. Özdilek, “Andriake Sinagogu’ndan Ele Geçen DSA Grubu Seramikler” Cedrus V (2017) 337-395.
Pellegrino 2002 E. Pellegrino, “Le Materiel Céramique Issu des Fouilles Menées en 1995 et 2000 sur l’Acropole Lycienne de Xanthos”. Anatolia Antiqua XII (2002) 45-260.
Poblome 1999 J. Poblome, Red Slip Ware, Typology and Chronology, SEMA II , Brepols Publishers 1999.
Rotroff 1997 S. I. Rotroff, Hellenistic Pottery. Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, The Athenian Agora XXIX, Princeton 1997.
Rückert 2003 B. Rückert, “Zur Keramik aus den Weststadtgrabungen”. KST 25 (2003) 60-61.
Sackett 1992 L. H. Sackett, “Roman Pottery. Knossos from Greek City to Roman Colony”. Excavations at the Unexplored Mansion II. BSA. Suppl. 21. Athens 1992.
Slane 1986 K. W. Slane, “Two Deposit from the Early Roman Cellar Building, Corinth”. Hesperia 55 (1986) 271-318.
Slane 1990 K. W. Slane, The Sanctuary of Demeter and Kore. The Roman Pottery and Lamps, Corinth XVIII Bd 2. New Jersey 1990.
Slane 1997 K.W. Slane, The Hellenistic and Roman Pottery: The Fine Wares, Tell Anafa II, Ann Arbor, Mı 1997.
Takmer 2006 B. Takmer, Lex Portorii Provinciae Lyciae: Likya Eyaletleri Gümrük Yasası. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi S.B.E. Antalya 2006.
Tekkök – Biçken 1996 B. Tekkök-Biçken, The Hellenistic and Roman Pottery from Troia: Second century B.C. to the Sixth Century A.D. Doktora Tezi . University of Missouri Columbia 1996.
Uygun 2008 Ç. Uygun, “Patara Tepecik Nekropolü’nden İtalya ve Kıbrıs Sigillatası Örnekleri“. III.- IV.Ulusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Anadolu / Anatolia Suppl. 2 (2008) 305-322.
Uygun 2011 Ç. Uygun, Tepecik Kırmızı Astarlı Seramikleri (MÖ 2. yy- MS 4 yy), Patara IV.2, İstanbul 2011.
Winbladh 2015 M. L. Winbladh, Kıbrıs Aşk, Savaş, Kült. İstanbul 2015.
Yener-Marksteiner 2012 B. Yener-Marksteiner, “Frühkaiserzeitliche Sigillata der Weststadt grabung in Limyra 2002-2003” Eds. M. Seyer, 40 Jahre Grabung Limyra Akten des internationalen Symposions Wien, Wien, 371-386 (2012).
Yener-Marksteiner 2013 B. Yener-Marksteiner, “Vorläufige Ergebnisse der Untersuchungen der Keramik funde des Andriake Surveys” Eds. O. Henry, Carian Identity and Carian Language, 15-20. Bordeaux 2013.
B. Özdilek, “Andriake Limanından Ele Geçen DSD Grubu / Kıbrıs Sigillataları Işığında Lykia’nın Doğu Akdeniz ile Deniz Ticareti”. Phaselis IV (2018) 57-77. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.18004
Banu ÖZDİLEK
Yrd. Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen-Edebiyat Bölümü, Arkeoloji Bölümü, Hatay, ozdilek.banu@gmail.com