The Sarcophagus of Marcus Aurelius Kamoas and His Family Found in Hisarçandır
Ahmet ÇELİK – Süleyman ATALAY – Ferhan BÜYÜKYÖRÜK
PHASELIS IV (2018) 181-198
DOI: 10.18367/Pha.18012
Geliş Tarihi: 17.04.2018 | Kabul Tarihi: 30.05.2018
Elektronik Yayın Tarihi: 27.06.2018
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2018
PDF İndir
PDF Görüntüle
Öz: Phaselis teritoryumu içerisinde yerel işçilikli Hisarçandır Marcus Aurelius Kamoas lahdi oldukça zengin bir kompozisyon ve bezemeye sahiptir. Bazı betimlemeleriyle Pisidia geleneğini yansıtan özellikler taşımaktadır. Lahit, sanatsal özellikleri ve yazıtına ek olarak döneminin modasını büyük oranda takip eden portre özellikleriyle Roma İmparatorluk Dönemi içerisinde MS III. yüzyıl ortalarına tarihlenebilir.
Anahtar Sözcükler: Hisarçandır, Lahit, Girland, Tabula Ansata, Aslan, Boğa, Hayat Ağacı, Portre, Roma
Abstract: Within Phaselis territory, Marcus Aurelius Kamoas sarcophagus of local craftsmanship has a very rich composition and decoration and reflects the Pisidian tradition with some depictions. In addition to the artistic features and inscription, with the portrait reflecting the fashion of the period in great detail, sarcophagus can be dated to the mid-IIIrd century of Roman Imperial Period.
Keywords: Hisarçandir, Sarcophagus, Garland, Tabula Ansata, Lion, Bull, Life of Tree, Portrait, Rome
Abay 2016 N. Abay, “Konya Koyunoğlu Müzesinde Roma Dönemine Ait İki Stel”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (SEFAD) 35 (2016) 329-342.
Adak et al. 2005 M. Adak, N. Tüner Önen – S. Şahin, “Neue Inschriften Aus Phaselis I”. Gephyra 2 (2005) 1-20.
AE L’Année Épigraphique 1970-1999.
Akalın 2008 E. Akalın, Termessos Teritoriumunda Neapolis’e Bağlı Bir Yerleşim: Kartınpınarı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya 2008.
Akçay 2016 A. Akçay, “Epigrafi Araştırmalarında Yeni Bir Belgeleme ve Analiz Metodu Olarak RTI”. MJH VI/2 (2016) 1-16.
Akurgal 1995 E. Akurgal, Hatti ve Hitit Uygarlıkları. İzmir 1995.
Akurgal 1998 E. Akurgal, Anadolu Kültür Tarihi. Ankara 1998.
Arnold 1995 D. Arnold, An Egyptian Bestiary. The Metropolitan Museum of Art Bulletin, JSTOR, (1995).
Arslan et al. 2013 M. Arslan, K. Demirtaş – N. Tüner Önen, “Phaselis ve Teritoryumu Yüzey Araştırması 2012”. Anmed 11 (2013) 224-229.
Avcu 2014 F. Avcu, Lykia Bölgesi Yazıtlarında Cezalar ve Ceza Tahsil Kurumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya 2014.
Belli 1980 O. Belli, “Urartular’da Hayat Ağacı İnancı”. Anadolu Araştırmaları VIII (1980) 237-247.
Bielefeld 1997 D. Bielefeld, Stadtrömische Eroten-Sarkophage: Weinlese und Ernteszenen. Gebr. Mann Verlag, Berlin, 1997.
Blackman 1981 D. J. Blackman, D. J. Blackman, “The Inscriptions”. Ed. J. Schäfer, Phaselis. Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen, Tübingen (1981) 138-163.
Bodzek 2014 J. Bodzek, “Achaemenid Asia Minor: Coins of the Satraps and of the Great King”. Şurada: Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi 25-28 Şubat 2013, Antalya (2014) 59-78.
Borchhdart 1976 J. Borchhdart, Die Bauskulpturs des heroons von Limyra: das Grabmal des lykischen Königs Perikles. Istanbuler Forschungen 32: Gebr. Mann Verlag, Berlin, 1976.
Cambi 2010 N. Cambi, Sarkofazi Lokalne Produkcije u Rimskoj Dalmaciji (Die Sarkophage der Lokalen Werkstätten im Römischen Dalmatien). Književni Krug, Split, 2010.
Carpenter 2002 T. H. Carpenter, Antik Yunan’da Sanat ve Mitoloji. Çev. B. M. Bensen Ünlüoğlu. İstanbul 2002.
Cohen 2010 A. Cohen, Art in the Area of Alexander the Great: Paradigms of Manhood and Their Cultural Traditions. Cambridge, 2010.
Cömert 2014 B. Cömert, Mitoloji ve İkonografi. Ankara 2014.
Çelgin 1990 A. V. Çelgin, Termessos Antik Kenti Nekropol’leri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1990.
Çekilmez 2015 M. Çekilmez, “2008 Yılı Tralleis Kazısı Koroplastik Buluntuları”. Cedrus III (2015) 51-66.
Çevik 1999 N. Çevik, “Hayat Ağacı’nın Urartu Kült Törenlerindeki Yeri ve Kullanım Biçimi”. Anadolu Araştırmaları 15 (1999) 335-367.
Çevik 2008 N. Çevik, “Northeast Lycia. The New Evidence – Result from the past ten years from the Bey Mountains Surface Surveys”. Adalya XI (2008) 189-233.
Çevik 2015 N. Çevik, Lykia Kitabı. İstanbul 2015.
Dökü 2008 F. E. Dökü, Paphlagonia Bölgesi Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya 2008.
Durukan 2007 M. Durukan, “Dead Cult in Olba Region During Hellenistic and Roman Periods”. Anatolia Antiqua XV (2007) 147-164.
Erhat 1972 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü. İstanbul 1972.
Frel – Morgan 1987 J. Frel – S. K. Morgan, Roman Portraits in the J. Paul Getty Museum. 1987.
Fuchs 1979 W. Fuchs, Die Sculptur der Griechen. München, 1979.
Grimal 1997 P. Grimal, Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma. Çev. S. Tamgüç. İstanbul 1979.
Gürel 2016 B. Gürel, “Phaselis Batı ve Kuzeybatı Nekropolis’leri”. MJH VI/2 (2016) 279-297.
Gürel 2017 B. Gürel, “Yunan ve Roma’da Ölü Kültü”. Yazar: T. Akçay. Libri III (2017) 561-567.
Hamdi Bey – Reinach 1892 O. Hamdi Bey – T. Reinach, Une Nécropole Royale a Sidon. Paris, 1892.
Heckel – Tritle 2009 W. Heckel – L. A. Tritle, Alexander the Great: A New History. Malden – Oxford, 2009.
Herdejürgen 1996 H. Herdejürgen, Stadrömische und Italische Girlandensarkophage: Die Sarkophage des Ersten und Zweiten Jahrhunderts. Gebr. Mann Verlag, Berlin, 1996.
Higgins 1980 R. A. Higgins, Greek and Roman Jewellery. University of California Press, Berkeley and Los Angeles 1980.
Huskinson 2015 J. Huskinson, Roman Strigillated Sarcophagi: Art and Social History. Oxford Universty Press, Oxford, 2015.
İdil 1981 V. İdil, Likya Lahitleri. Doçentlik Tezi. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara 1981.
İşkan 2002 H. İşkan, “Zwei Privatportrӓts aus Patara”. Jahrbuch Des Deutschen Archӓologischen Instituts 117 (2002) 251-282.
Işık 1977 F. Işık, “Zur Datierung des verschollenen Girlandensarcophags aus Alaşehir”. Archaeologischer Anzeiger (1977) 380-383.
Işık 1982 F. Işık, “Kleinasiatische Girlandensarkophage mit Pilaster-oder Säulenarchitektur”. Jahresheften des Österreichischen Archäologischen Institutes 53 (1982) 30-146.
Işık 1983 F. Işık, “Das Kuppelgrab von Halifet Alp Gazi in Amasya und sein widerventerer römischer Girlandensarkophag”. Marburger Winkelmann Programm (1983) 247-284.
Işık 1993 F. Işık, “Zur Kontinuitatsfrage der Kleinasiatischen Girlandensarcophage wahrend des Hellenismus und ober frühen Kaiserzeit”. Grabekunst der römischen Kaizerzeit, (1993) 9-21.
Işık 2003 F. Işık, “Karanlık Dönem’in Aydınlığı ve Frig Sanatının “Anadoluluğu” Üzerine”. Anadolu/Anatolia 24 (2003) 19-33.
Işık 2015 F. Işık, “Arkeolojik Bulgular Işığında Milyas”. Anadolu/Anatolia 41 (2015) 187-237.
Karaüzüm 2005 G. Karaüzüm, Doğu Dağlık Kilikya (Olba) Bölgesi Lahitleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, 2005.
Kenaan-Kedar 2012 N. Kenaan-Kedar, “Sculpted Palmyrian Funerary Female Portraits with Extensive Jewelry Sets: A Revisionist Reading of Their Meanings and Impact”. Şurada: Art History 2012 The Future Is Now. Studies in Honor of Vladimir Peter Goss Celebrating his 70th Birthday (2012) 108-120.
Kızgut et al. 2009 İ. Kızgut, S. Bulut – N. Çevik, “An East Lycian City: Idebessos”. Adalya XII (2009) 145-172.
Koch 2001 G. Koch, Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri. İstanbul 2001.
Koch 2010 G. Koch, Türkiye’deki Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri (Sarkophage der römischen Kaiserzeit in der Türkei). Çev. B. Varkıvanç. Antalya 2010.
Koch – Sichterman 1982 G. Koch – Sichterman, Römische Sarkophage, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung. München, 1982.
Köroğlu 1996 H. Köroğlu, Frigler’de Hayat Ağacı İnancı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 1996.
Kranz 1984 P. Kranz, Jahreszeiten-Sarkophage: Etwicklung und Ikonographie des Motivs der Vier Jahreszeiten Auf Kaiserzeitlichen Sarkophagen und Sarkophagdeckeln. Gebr. Mann Verlag, Berlin, (1984).
Kranz 1999 P. Kranz, Stadtrömische Eroten-Sarkophage: Dionysische Themen, Mit Ausnahme der Weinlese und Ernteszenen. Gebr. Mann Verlag. Berlin 1999.
Küsmez 2009 P. Küsmez, Başlangıcından MÖ 2.binin Sonuna Kadar Anadolu Tasvir Sanatında Av Sahneleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2009.
Lanckoroński 1890 K. G. Lanckoroński, Stӓdte Pamphyliens und Pisidiens. Pamphylien Band I, Wien 1890.
Lanckoroński 1892 K. G. Lanckoroński, Stӓdte Pamphyliens und Pisidiens. Pisidien Band II. Wien 1892.
Malzbender et al. 2001 T. Malzbender, D. Gelb – H. Wolters. “Polynomial Texture Maps”. 28th Annual Conference on Computer Graphics and Interactive Techniques (SIGGRAPH’01). New York (2001) 519-528. Doi: 10.1145/ 383259.383320.
Marshall 1911 F. H. Marshall, Catalogue of the Jewellery, Greek, Etruscan, and Roman, in the Departments of Antiquities. British Museum, London 1911.
McCann 1978 A. M. McCann, Roman Sarcophagi in The Metropolitan Museum of Art. New York, 1978.
Mudge et al. 2006 M. Mudge, T. Malzbender, C. Schroer – L. Marlin. “New Reflection Transformation Imaging Methods for Rock Art and Multiple-Viewpoint Display”. Eds. M. Ioannides, D. Arnold, F. Niccolucci – K. Mania, The 7th International Symposium on Virtual Reality, Archaeology and Cultural Heritage (VAST’06), Eurographics Association, Nicosia, Cyprus (2006) 195-202.
Ogden 1991 J. Ogden, Ancient Jewellery. University of California Press, Berkeley and Los Angeles 1991.
Ormerod – Robinson 1914 H. A. Ormerod – E. S. G. Robinson, “Inscriptions from Lycia”. JHS 34 (1994) 1-35.
Oliver 1966 A. Oliver, “Greek, Roman, and Etruscan Jewelery”. The Metropolitan Museum of Art Bulletin 24/9 (1966) 269-284.
Otlu 2014 Ö. Otlu, Arkeolojik ve Filolojik Belgeler Işığında MÖ 2. Binde Anadolu’da Geyik Tasvirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara 2014.
Öz 2005 E. Öz, Asur Ticaret Kolonileri Döneminde Anadolu’nun Etnik ve Sosyal Yapısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara 2005.
Özdilek 2006 B. Özdilek, Neapolis Nekropolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya 2006.
Özdilek – Çevik 2009 B. Özdilek – N. Çevik, New Discoveries in Rural North East Lycia: Scenes of Daily Life on Roman Rural Sarcophagi”. Şurada: Soma 2007, BAR (2009) 284-290.
Özdizbay 2002 A. Özdizbay, “Perge Batı Nekropolisi’nden Bir Mezar Yazıtı”. Anadolu Araştırmaları (2002) 483-507.
Özer 2013 (a) E. Özer, “Olympos Antik Kentinde Bir Grup Rölyefli Lahit”. Ed. M. Tekocak. Levent Zoroğlu’na Armağan (2013) 479-498.
Özer 2013 (b) E. Özer, “Mezar Yazıtları ile Olympos”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/27 (2013) 460-468.
Özer 2014 E. Özer, “A Typological Suggestion Concerning Hellenistic and Roman Lycian Sarcophagi”. Cedrus II (2014) 75-87.
Özsait et al. 2009 M. Özsait – G. Labarre – N. Özsait, “Timbriada et Tynada (Pisidie)”. Adalya XII (2009) 197-219.
Özüdoğru 2013 Ş. Özüdoğru, “Arkaik Dönem’den Bir Likya Dynast Mezarı Üzerindeki “Aslan Öldürme” Sahnesi: Anlamı ve Kökeni Üzerine Değerlendirmeler”. Anadolu /Anatolia 39 (2013) 69-86.
Öztürk 2003 A. Öztürk, Batı Dağlık Kilikya Bölgesi Kaya Mezarları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli, 2003.
Sande 1987 S. Sande, “Two Female Portraits from the Early Gallienic Period”. Ancient Portraits in the J. Paul Getty Museum, Volume 1, California (1987) 137-142.
SEG Supplementum Epigraphicum Graecum.
Strocka 1996 V. M. Strocka, “Datierungkriterien kleinasiatischer Girlandensarkophage”. Archaeologischer Anzeiger 3 (1996) 455-473.
Strootman 2014 R. Strootman, Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East After the Achaemenids, c. 330 to 30 BCE. Edinburgh, 2014.
Şahan 2009 M. M. Şahan, Batı Anadolu’da Podyum Mimarisinin Oluşumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2009.
Şimşek 1998 C. Şimşek, “Laodikya Ana Küme Girlandlı Lahitleri”. Arkeoloji ve Sanat Dergisi 85 (1998) 2-25.
Tekçam 2007 T. Tekçam, Arkeoloji Sözlüğü. İstanbul 2007.
Texier 1865 C. Texier, The Principial Ruins of Asia Minor. London 1865.
Turak 2005 Ö. Turak, Pamphylia Bölgesinde Bulunan Attika Tipi Lahitler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2005.
Turak 2012 Ö. Turak, “Perge’den Attika Tipinde Dionysiak Bir Lahit”. Adalya XV (2012) 223-247.
Tüner Önen 2008 N. Tüner Önen, Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2008.
Tüner Önen 2015 N. Tüner Önen “Annӓherungen zur Geschichte der Stadt Phaselis auf onomastischer: Ein Studium der Namen aus Phaselis und ihrem Territorium”. Phaselis I (2015) 39-67. DOI: 10.18367/Pha.15003
Tüner Önen et al. 2017 N. Tüner Önen, B. Gürel – A. Akçay, “Phaselis Teritoryumunda Tespit Edilen Lahitlerin RTI Metodu Işığında Arkeolojik ve Epigrafik İncelemeleri”. Phaselis III (2017) 343-369. DOI: 10.18367/Pha.17021
Wood 1987 S. Wood, “Child-Emperors and Heirs to Power in Third-Century Portraiture”. Ancient Portraits in the J. Paul Getty Museum, Volume 1, California (1987) 115-136.
Yıldırım 2003 S. Yıldırım, “Aslan-Boğa Mücadelesi Kompozisyonu”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 43-2 (2003) 1-18.
A. Çelik, S. Atalay – F. Büyükyörük, “Hisarçandır’dan Ele Geçen Marcus Aurelius Kamoas ve Ailesine Ait Lahit Mezar”. Phaselis IV (2018) 181-198. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.18012