Demre’nin (Myra) Kırsalında Trikonç Planlı Yapıların Mimarisi: Bademli Kilisesi

Architecture of Trikonch Planned Buildings in the Rural of Demre (Myra): Bademli Church

Bülent İŞLER
_{https://orcid.org/0000-0001-7173-7120}

Öz: Makalenin konusunu oluşturan Bademli Kilisesi, Antalya’nın Demre (Myra) İlçesi’nin Belören köyüne bağlı Karabel Mahallesi’nin 1 km kadar kuzeydoğusunda bulunur. Bir kayalık üzerinde yer alan kilise ile birlikte vadi içinde birkaç konut, sarnıç ve tarımsal üretime yönelik işlikler tespit edilir. Daha önce herhangi bir çalışma bulunmayan yapılar ilk kez yüzey araştırmamız kapsamında ele alınmıştır. Yerleşimin en batısındaki kilise, beması trikonç (üç yapraklı yonca), naosu üç nefli bazilikal plan şemasına sahiptir. Kilisenin bema bölümünün duvarlarının bir bölümü ayakta, naos duvarları ise temel seviyesinde ulaşabilmiştir. Kilisenin beması ortada kare alan ve üç yönden kuzey, doğu ve güneyde birer apsisle sonlanır. Apsisler içten yuvarlak dıştan düz duvarla sınırlanmıştır. Batıda orta ve güney nefe giriş kapılarının söveleri yerinde korunmuştur. Kilisenin narteks bölümü bulunmaz. Kilisenin batısında büyük bir avlusunun olduğu kalan izlerden anlaşılır. Kilisenin avlusunda bir doğusunda iki olmak üzere üç sarnıcı dışında başka bir yapısı bulunmaz. Beması trikonç yapıların manastır kilisesi olduğuna dair yaygın bir inanç vardır. Nitekim bölgedeki diğer benzer planlı yapılar, duvarla çevrelenmiş alanda, ek yapılardan oluşan bir yapı topluluğu içinde yer alırlar. Bademli kilisesinde ise çevre duvarı olmadığı gibi kilise yakınında ek yapı da bulunmaz. Kilise süslemeleri bakımından oldukça sade bir düzenlemeye sahiptir. Yapının mimari özellikleri ve içinde bulunan bir konsol üzerindeki bezemeleri yapıyı MS VI. yüzyıla tarihlendirilmesini mümkün kılar. Makalede, kilisenin ayrıntılı mimari tanımının yapılması, konumu ve mimari özellikleri bakımından bölge mimarisi içindeki yerinin tartışılması amaçlanır.

Anahtar sözcükler: Likya, Doğu Roma Sanatı ve Mimarisi, Bademli Kilisesi, Trikonç kiliseler

Abstract: The Bademli Church, which is the subject of the article, is located 1 km northeast of the Karabel territory of the Belören village of Demre (Myra). An early Byzantine church, several houses, cisterns, workshops for agricultural production and three Turkish houses are found in the valley. The settlement that have not been published before have been documented for the first time with our survey. The church on a rocky hill at the west of the settlement has a three-aisled basilica with a triconch sanctuary. The roof of the church was destroyed and the walls have reached at the ground level. The sanctuary has a square in the middle, its ends with an apse in three directions in the north, east and south. The church has three doors on the west and one door on the south. At the west jambs of the north and middle doors are in situ. There is no narthex of the church. The courtyard on the west side of the church has no surrounding walls. There is a cistern in the courtyard of the church. In addition, there are two more cisterns to the east of the church. There is a widespread belief that the triconch structures are monastic churches. As a matter of fact, other similarly planned structures in the region are located in a building group consisting of additional structures in the area surrounded by walls. On the other hand, in the Bademli church there is no surrounding wall and any building near the church. Decorate the church is quite simple. The architectural features of the building and the decorations on a console inside make it possible to date the building to the 6th century. The aim of the article is to make a detailed architectural description of the church and to discuss its place in the region.

Keywords: Lycia, Byzantine Arts and Architecture, Byzantine Ornaments, Bademli Church, Triconch Churches