Roma Dönemi Sikkeleri Işığında Doğu Akdeniz Limanlarının Değerlendirilmesi: Side, Soli-Pompeiopolis ve Aigeai Örnekleri

Roma Dönemi Sikkeleri Işığında Doğu Akdeniz Limanlarının Değerlendirilmesi: Side, Soli-Pompeiopolis ve Aigeai Örnekleri

An Evaluation of Eastern Mediterranean Harbours in the Light of Roman Period Coins: Aigeai, Soli-Pompeiopolis and Side Examples

L. Ufuk ERDOĞAN
 https://orcid.org/0000-0001-8468-1613

PHASELIS VIII (2022) 165-178
DOI: 10.5281/zenodo.7297973
Geliş Tarihi: 27.07.2022 | Kabul Tarihi: 12.09.2022
Elektronik Yayın Tarihi: 07.11.2022

Öz: Antikçağ denizciliğinin zirveye ulaştığı Roma Dönemi’nde inşa edilen limanlar imparatorluğun mimari gücü ve ticaretini temsilen sikkeler üzerinde betimlenmişlerdir. Çalışmamızın odağını Roma Dönemi’nde pek fazla örneği olmayan Anadolu’nun Doğu Akdeniz kıyılarındaki Side, Soli-Pompeiopolis, Aegeai darplarındaki liman betimlemeleri oluşturmaktadır. Bunu yaparken Roma Dönemi Doğu Akdeniz ticaretinin kalbinin attığı önemli liman kentlerinden olan Side, Soli-Pompeiopolis ve Aegai’a ilişkin Roma Dönemi’ne ait nümizmatik buluntular tipolojik açıdan mercek altına alınacaktır. Ayrıca söz konusu liman kentlerinin halihazırda su altında kalan liman yapılarının planları, donatıları ve konstrüksiyonlarının sikke darpları, bölgeyi ziyaret eden seyyahların raporları ve modern sualtı araştırmalarına dair literatür bilgileri ışığında çok yönlü bir şekilde tartışılacaktır.

Anahtar sözcükler: Doğu Akdeniz Limanları (Side, Soli-Pompeiopolis, Aegeai), Mendirek, Nümizmatik Buluntular, Roma Dönemi

Top

Abstract: The harbours built during the Roman Period, when the archaic maritime reached its peak, were depicted on coins representing the architectural power and trade of the empire. Our study focuses on the depictions of harbours on the coins of Side, Soli-Pompeiopolis and Aegeai located on the Eastern Mediterranean coast of Anatolia, which have few examples in the Roman Period. The numismatic findings from the Roman Period of Side, Soli-Pompeiopolis and Aegai, which were prominent harbour cities serving as the hub of the Eastern Mediterranean trade, will be examined typologically. The plans, reinforcements, and constructions of the underwater harbour structures in these harbour cities will also be discussed from a wide perspective based on the reports of the travelers visiting the region and the literature on the modern underwater research.

Keywords: Eastern Mediterranean Harbours (Side, Soli-Pompeiopolis, Aegeai), Jetty, Numismatic Finds, Roman Period

Akurgal E. 1988, Anadolu Uygarlıkları. İstanbul.
Alanyalı & Yurtsever H. S. 2020, “Pamphylia Bölgesi ve Side’nin Tarihi Coğrafyasına Genel Bir Bakış”. Eds. M. E. Altınsapan & B. Y. Olcay Uçkan, Canan Parla Armağanı, Sanat Tarihi, Arkeoloji, Tarih, ve Filoloji Araştırmaları. İstanbul, 37-63.
Alishan P. L. M. 1899, Sissouan, ou L’Arméno-Cilicie: description géographique et historique, avec cartes et illustrations / traduit du texte arménien. Venice-S/Lazare.
Arslan M. 2021, “Piracy: The Pre-existing Security Problem at Antiquity”. MJH 11, 17-30.
Arslan N. 2001, “Kilikya Bölgesindeki Grek Kolonizasyonu”. Olba IV, 1-17.
Aslan E. 2014, “Bithynia Bölgesi Kalpe Limanı”. Olba 22, 129-153.
Aslan E. 2016, “Phaselis Merkezi (Kent) Limanı”. Phaselis II, 31-47.
Aslan E., L. U. Erdoğan & U. Orhan, 2021, “The Survey of Adramytteion (Ören) Harbor, Turkey”. The International Journal of Nautical Archaeology 50/2, 375-386.
Bayburtluoğlu C. 1982, Arkeoloji. Ankara.
Baydur N. 1998, Roma Sikkeleri. İstanbul.
Beaufort F. 2003, Karamanya. Çev. A. Neyzi & D. Türker, Antalya.
Blackmann D. J. 1982a , “Ancient Harbours in the Mediterranean Part 1”. The International Journal of Nautical Archaeology and Underwater Exploration 11/2, 79-104.
Blackmann D. J. 1982b, “Ancient Harbours in the Mediterranean Part 2”. The International Journal of Nautical Archaeology and Underwater Exploration 11/3, 185-221.
Boyce A. 1958, “The Harbor of Pompeiopolis”. American Journal of Archaeology 62, 67-78.
Brandon C., R. L. Hohlfelder, J. P. Oleson, N. K. Rauch & R. Yağcı, “Soli / Pompeiopolis’in Roma Dönemi Limanı: ROMACONS 2009 Arazi Çalışmaları”. Anmed 2010/8, 195-198.
Demir F. 2016, “Kilikya’daki Aigeai Kenti ve Tarihi”. Çukurova Araştırma Dergisi II/2, 1-13.
Demir F. 2018, “Aigeai Kazısı 2014-2016”. KST 39/3, 83-97.
Demir F. 2020, “Aigeai Yüzey Araştırması 2018”. AST 37/2, 35-52.
Donaldson T. L. 1859, Architecture Numismatica; Or Architectural Medals Classic Antiquity: Illustrated and Explained by Comparison with the Monuments and the Descriptions of Ancient Authors, and Copious Text. London.
Donaldson T. L. 1966, Architecture Numismatica: Ancient Architecture on Grek and Roman Coins and Medals. Chicago.
Erdoğan U. 2010, Sikkeler Işığında Liman Betimlemeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
Ergün M. 2004, Soli-Pompeiopolis Sikkeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
Eti E. L. 2006, Aigeai Sikkeleri (Roma İmparatorluk Dönemi), İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
Franke P. R. 2007, Roma Dönemindeki Küçük Asya Sikkelerinin Yansımasında Yunan Yaşamı. Çev. N. Baydur, İstanbul.
Gough M. 1954, The Plain and The Rough Places. Londra.
Güven S. 2000, “Vitruvius’un Gözüyle Mimarın Yetki ve Sorumluluğuna İlişkin Güncel Saptamalar”. Olba III, 57-70.
Güven S. 2001, “Roma Liman Kentleri Pompeiopolis’e Bir Bakış”. 2000 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları. Ankara, 22-28.
Karwiese S. 2004, Antik Nümizmatiğe Giriş. İstanbul.
Kurtuluş Z. 1998, “Antik Dönem Liman Yapım Teknikleri ve Sedimentle Dolmuş Limanların Bugünkü Durumu”. II. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu. Ankara, 19-21 Kasım 1998. Ankara, 453-469.
Lancater L. 2008, “Roman Engineering and Construction”. Ed. J. P. Oleson, The Oxford Handbook of Engineering and Technolohy in the Classical Word. New York, 256-284.
Landels J. G. 2004, Eski Yunan ve Roma’da Mühendislik. Çev. B. Bıçakçı, Ankara.
Lehmann-Hartleben K. 1963, Die Antiken Hafenanlagen des Mittelmeeres: Beiträge zur Geschichte des Städtebaus im Altertum (Klio XIV.1). Wiesbaden.
Mansel A. M. 1978, Side 1947-1966 Yılları Kazıları ve Araştırmalarının Sonuçları. Ankara.
Oleson J. P. 1988, “The Technology of Roman Harbours”. The International Journal of Nautical Archaeology and Underwater Exploration 17/2, 147-157.
Öniz H. 2018, “Harbour of Soli-Pompeiopolis: recent underwater archaeological research”. The International Journal of Nautical Archaeology 47/2, 337-342.
Özbayoğlu E. 1999, “Soli (Cilicia) ve Soloecismus”. Olba II, 209-219.
Özdaş A. H. 1995, “Antik Çağda Liman Olgusu”. Ed. A. Erkanal, H. Erkanal, H. Hüryılmaz & T. Ökse, In Memoriam İ. Metin Akyurt, Bahattin Devam Anı Kitabı: Eski Yakın Doğu Kültürleri Üzerine İncelemeler. İstanbul, 259-266.
Peschlow-Bindokat A. 1975, “Zur Saulenstrabe von Pompeiopolis in Kilikien”. Istanbuler Mittailungen 25, 372-391.
Price M. J. & Trell B. L. 1977, Coins and Their Cities. London.
RIC I, Sutherland C. H. V. 1984, The Roman Imperial Coinage Vol. 1: From 31 BC to AD 69. London.
Sarıkaya-Levent Y. 2022, “What Happened In Soli-Pompeiopolis Within The Last Two Centuries?”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24/1, 273-304.
Sayar H., P. Siewert & H. Taeuber 1993, “Doğu Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi-Coğrafya Araştırmaları”. AST X, 175-198.
Schaal H. 1957, Ostia. Frankfurt.
Shaw W. J. 1972, “Grek and Roman Harbours Works”. Ed. G. F. Bass, A History of Seafaring Based on Underwater Archaeology. London, 87-112.
Spanu M. 2003, “Roman Influence in Cilicia Through Architecture”. Olba VIII, 1-38.
Sosykal-Alanyalı F. 2016, “Side -Kaybolan Bir Kentin Yeniden Keşfinin Hikayesi-“. MJH VI/2, 17-28.
Starr C. G. 2001, Antik Çağ’da Deniz Gücü. Çev. G. Ergin, İstanbul.
Şahin M., Y. Polat & T. Zimmermann 2011, “Der Hafen Von Kapanca: Ein Neuer Vorschlag Zur Lokalisation Der Stadt Caesarea Germanica”. Olba 19, 203-232.
Texier C. 2002, Küçük Asya Coğrafyası, Tarih ve Arkeolojisi. Çev. A. Suat, Ankara.
Trémaux P. 1858, Exploration Archéologique en Asie Mineure, Librairie de L. Hachette. Paris.
Ünal A. & Girginer S. 2007, Kilikya-Çukurova İlk Çağlardan Osmanlılar Dönemi’ne Kadar Kilikya’da Tarihi Coğrafya, Tarih ve Arkeoloji. İstanbul.
Yıldırım Ş. 2017, “Yeni Araştırmaların Işığında Soloi‐Pompeiopolis Liman Caddesi”. Bartın Üniversitesi Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E‐Dergisi, IV/1, 71‐95.
Yağcı R. 2001, “Soli/Pompeiopolis Kazıları 1999”. KST 22/2, 259-272.
Yağcı R. 2003, “Soli/Pompeiopolis 2001 Kazıları”. KST 24/1, 513-220.
Yağcı R. 2004, “Soli/Pompeiopolis 2002 Yılı Kazıları”. KST 25/2, 49-60.
Yağcı R. 2008, “Soli/Pompeiopolis 2006 Yılı Kazıları”. KST 29/3, 149-166.
Yağcı R. 2009, “Soli/Pompeiopolis Antik Liman Kenti 2007 Yılı Kazıları”. KST 30.3, 465-474.
Yağcı R. 2010, “Soli/Pompeiopolis 2009 Kazıları”. ANMED VIII, 102-110.
Yağcı R. & Kaya F. H. 2011, “Soli/Pompeiopolis 2010 Kazıları”. ANMED IX, 113-118.
Yağcı R. & Kaya F. H. 2012, “Soli/Pompeiopolis 2011 Kazıları”. ANMED X, 103-105.

Erdoğan L. U. 2022, “Roma Dönemi Sikkeleri Işığında Doğu Akdeniz Limanlarının Değerlendirilmesi: Side, Soli-Pompeiopolis ve Aigeai Örnekleri”. Phaselis VIII, 165-178. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.7212858

http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.7297973

L. Ufuk ERDOĞAN
Doktorant, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Bölümü, Konya. lufukerdogn@gmail.com |  https://orcid.org/0000-0001-8468-1613