Neue Weihungen an Zeus Bronton im Museum von Eskişehir
N. Eda AKYÜREK ŞAHİN
https://orcid.org/0000-0002-5993-0566
Hüseyin UZUNOĞLU
https://orcid.org/0000-0001-7707-4647
PHASELIS X (2024) 27-51
DOI: 10.5281/zenodo.13373606
Geliş Tarihi: 27.06.2024 | Kabul Tarihi: 22.08.2024
Elektronik Yayın Tarihi: 02.09.2024
Zusammenfassung: Zeus Bronton ist eine der wichtigsten Gottheiten, die im Gebiet von Dorylaion verehrt wurden. Die Ausbreitung des Kultes von dieser Region in verschiedene Gebiete Nordwest-Phrygiens und in das Gebiet des heutigen Bilecik in Bithynien lässt sich anhand der Inschriften nachvollziehen. Es gibt fast vierhundert Inschriften, die diesem Gott gewidmet sind, und es werden ständig neue Inschriften entdeckt. In diesem Artikel werden neue Inschriften zu Zeus Bronton vorgestellt, die sich entweder im Museum von Eskişehir oder in der Sammlung von Firuz Kanatlı befinden (s. Nr. 17 und 18, s. auch Anhang 6). Bei einigen handelt es sich um reine Votivsteine, bei anderen um Grabsteine, die auch Zeus Bronton geweiht wurden. Das Erscheinen von Zeus Bronton und anderen Gottheiten als Grabwächter auf einigen phrygischen Grabsteinen ist ein gut dokumentiertes Phänomen, das ausführlich untersucht wurde.
Schlüsselwörter: Zeus Bronton, Eskişehir Museum, Dorylaion, Weihungen, Sammlung Firuz Kanatlı
Öz: Zeus Bronton Dorylaion teritoryumunda tapım görmüş en önemli tanrılardan birisidir. Bu bölgeden Kuzeybatı Phrygia’nın çeşitli yörelerine ve Bithynia’nın bugün Bilecik olan kısmına kültün yayıldığı bulunan yazıtlar aracılığıyla izlenebilmektedir. Bugüne kadar bu tanrıya sunulmuş dört yüze yakın adak taşı bulunmuştur ve yeni yazıtlar ele geçmeye devam etmektedir. Bu makalede bugün Eskişehir Müzesi’nde bulunan ya da bu müzeye kayıtlı olup da Firuz Kanatlı koleksiyonunda (bk. no. 17 ve 18; krş. Ek/Anhang 6) duran Zeus Bronton ile ilgili yeni yazıtlar tanıtılmaktadır. Bunlardan bazıları sadece adak taşı iken bazıları ise mezar taşı olup aynı zamanda Zeus Bronton’a da sunulmuştur. Zeus Bronton’un ve başka diğer bazı tanrıların Phrygia’nın bazı mezar taşlarında mezarı koruyucu tanrı olarak karşımıza çıkması bilinen bir olgudur ve bu olgu iyi araştırılmıştır.
Anahtar sözcükler: Zeus Bronton, Eskişehir Müzesi, Dorylaion, adak yazıtları, Firuz Kanatlı Koleksiyonu
Akyürek Şahin N. E. & Uzunoğlu H. 2022, “Neue Inschriften aus Bilecik 1”. Gephyra 23, 101-184.
Akyürek Şahin N. E. 2002, Phrygia’da Çiftçi Tanrısı: “Dii Brontonti Eukhen”. Unpubl. Dissertation, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
Alp A. O. 2022, “Ancient Quarries in the Vicinity of Başara and a Local Roman Grave Stele Workshop”. Adalya 25, 125-136.
Belke K. & Mersich N. 1990, Phrygien und Pisidien (Tabula Imperii Byzantini 7). Wien.
Brixhe C. 1987, Essai sur le grec anatolien: au début de notre ère. Nancy.
Carbon J.-M. 2023, “The Power of Zeus Bronton: Notes on a New Miracle Narrative”. Gephyra 26, 161-168.
Chiai G. F. 2010, “Zeus Bronton und der Totenkult im kaiserzeitlichen Phrygien”. Eds. J. Rüpke & J. Scheid, Bestattungsrituale und Totenkult in der römischen Kaiserzeit. Stuttgart, 135-156.
Chiai G. F. 2020, Phrygien und seine Götter. Historie und Religionsgeschichte einer anatolischen Region von der Zeit der Hethiter bis zur Ausbreitung des Christentums (Pharos 46). Rahden.
Dana D. 2014, Onomasticon Thracicum (Onom Thrac). Répertoire des noms indigènes de Thrace, Macédoine Orientale, Mésies, Dacie et Bithynie. Athens.
Devreker J. & Strubbe J. H. M. 1996, “Greek and Latin Inscriptions from Pessinous”. Epigr Anat 26, 53-66.
Dönmez Öztürk F. 2013, “Nikaia’dan Yeni Adak Yazıtları”. Cedrus I, 285-292.
Drew-Bear T. & Naour Ch. 1990, “Divinités de Phrygie”. ANRW II 18.3, 1907-2044.
Eraydın N. 2022, “Two Newly Discovered Votive Inscriptions to Zeus Bronton from Eskişehir / Dorylaion”. Libri VIII, 139-147.
Erten E. & Sivas H. 2016, “Eine Neue Weihinschrift für Meter aus Dorylaion”. Eds. B. Takmer, E. N. Akdoğu Arca & N. Gökalp Özdil, Vir Doctus Anatolicus – Studies in Memory of Sencer Şahin. İstanbul, 330-335.
Erten E. 2023, “Zwei neue Inschriften aus Dorylaion”. Libri IX, 1-12.
Frei P. 1988, “Phrygische Toponyme”. Epigr Anat 11, 9-32.
Frei P. 2001, “Inschriften und Reliefs. Ein Beitrag zur lokalen Religionsgeschichte Anatoliens”. Eds.S. Buzzi et al., Zona Archaeologica. Festschrift für Hans Peter Isler zum 60. Geburtstag. Bonn, 135-158.
Güney H. 2020, “New Votive Inscriptions from Northeast Phrygia”. ZPE 216, 147-155.
Haspels C. H. E. 1971, The Highlands of Phrygia. Sites and Monuments. Princeton-New Jersey.
Jim T. F. 2014, “On Greek Dedicatory Practices: The Problem of Hyper”. GRBS 54/4, 617-638.
Kileci Ş. 2020, “A New Epigram in the Uşak Museum: The Relief Stele of Maximus”. Gephyra 20, 143-151.
Mitchell S. 2023, The Christians of Phrygia from Rome to the Turkish Conquest. Leiden-Boston.
Montalto M. T. 2014, “Il lapicida greco”. Epigraphica LXXVI, 1-2, 17-46.
Öztürk H. S. & Aktaş A. & Demirhan Öztürk E. 2020, “New Inscriptions from Nikaia XII. Sanctuary of Zeus Bronton in Ahmetler Village, Pazaryeri District”. Gephyra 20, 171-192.
Öztürk H. S. & Aktaş A. 2017, “Zeus Bronton Kült Alanı”, Aktüel Arkeoloji 60, 28-29.
Öztürk H. S. & Demirhan-Öztürk E. 2019, “Nikaia (Bithynia) Egemenlik Alanı Epigrafik-Tarihi Coğrafi Yüzey Araştırması Çalışmaları – 2017”. AST 36, 2, 255-262.
Öztürk H. S. 2022, Nikaia Egemenlik Alanı Epigrafik-Tarihi, Coğrafya Araştırmaları I. Osmaneli/Lefke (Bilecik). İstanbul.
Öztürk H. S. 2023, Nikaia. Egemenlik Alanı Epigrafik-Tarihi, Coğrafya Araştırmaları II. Gölpazarı [Tattaios] (Bilecik). İstanbul.
Parker R. 2023, Religion in Roman Phrygia: From Polytheism to Christianity. Oakland, California.
Paz de Hoz M. 2017, “Prayer to the Deceased? Relations between Gods, Dead and the Living in Roman Phrygia Epiktetos”. AWE 16, 139-154.
Petzl G. 2024, “Nochmals zur neuen Beichtinschrift aus Bithynien”. Gephyra 28, (im Druck).
Renberg G. H. 2003, Commanded by the Gods: An Epigraphical Study of Dreams and Visions in Greek and Roman Religious Life. Unpubl. Dissertation, Duke University. Durham, North Carolina.
Ricl M. 1994, “Inscriptions votives inédites au musée d’Eskişehir”. Živa Ant 44, 157-174.
Ricl M. 2014, “Continuity and Change in Anatolian Cults: The Case of the Lydian Confession-inscriptions”. Belgrade Historical Review V, 7-21.
Salomies O. 2001, “Roman Nomina in the Greek East. Observations on Some Recently Published Inscriptions”. Arctos 35, 139-174.
Solin H. & Salomies O. 1988, Repertorium nominum gentilium et cognominum Latinorum. Hildesheim-Zürich-New York.
N. E. Akyürek Şahin & H. Uzunoğlu, “Neue Weihungen an Zeus Bronton im Museum von Eskişehir”. Phaselis X (2024) 27-51. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.13373606
N. Eda AKYÜREK ŞAHİN
Prof. Dr., Universität Akdeniz, Fakultät für Human- und Sozialwissenschaften, Fach für Antike Sprachen und Kulturen, Antalya. edasahin@akdeniz.edu.tr | https://orcid.org/0000-0002-5993-0566
Hüseyin UZUNOĞLU
Doz. Dr., Universität Akdeniz, Fakultät für Human- und Sozialwissenschaften, Fach für Antike Sprachen und Kulturen, Antalya. huseyinuzunoglu@akdeniz.edu.tr | https://orcid.org/0000-0001-7707-4647