Yığın Halindeki Vücutlar: Phaselis’teki Bir Kanalizasyon Sisteminden Çıkan İskelet Kalıntılarının Osteolojik ve Arkeolojik Analizi
Tolga KARAHAN
https://orcid.org/0000-0001-5323-2700
Ahmet İhsan AYTEK
https://orcid.org/ 0000-0002-7620-2333
Alper Yener YAVUZ
https://orcid.org/0000-0002-4959-5581
PHASELIS X (2024) 53-66
DOI: 10.18367/Pha.210XX
Geliş Tarihi: 08.08.2024 | Kabul Tarihi: 10.09.2024
Elektronik Yayın Tarihi: 04.10.2024
Abstract: Phaselis is located within the borders of Tekirova neighborhood of Kemer district. It is an important port city on the Mediterranean trade route. The ongoing excavations in the city reveal important features of the city. One of these excavations is being carried out on the main street connecting the southern harbor of the city with the central harbor where the trade function was intensively carried out. During the 2023 field season in the northern part of the main street, sewage systems were found under the summun dorsum (paving bloks) blocks of the main street of the city. The drainage system starts from the crepis in front of the western wall of the latrina and continues from north to south under the eastern crepidoma (stairs) to the central harbor and ends with a channel through which water flows into the sea. Four skeletons were recovered from the large bath channel during the drainage excavations. All of the individuals are adult males and exhibit similar physical characteristics. The location and morp-hological characteristics of the skeletons, together with the archaeological record, indicate that they cannot be con-sidered as burials. Furthermore, the detailed examination did not reveal any trauma-related lesions, thus ruling out a possible homicide scenario. The strongest hypothesis explanation for the case is that these individuals drowned during a failed escape attempt.
Keywords: Phaselis, Main Street, Osteoarchaeology, Drowning
Öz: Phaselis, Kemer ilçesine bağlı Tekirova mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Akdeniz ticaret yolu üzerinde önemli bir liman kentidir. Kentte devam eden kazılar, kentin önemli özelliklerini ortaya çıkarmaktadır. Bu kazılardan birisi de, kentin güney limanı ile ticaret işlevinin yoğun olarak yürütüldüğü merkez limanını birbirine bağlayan ana caddesinde yürütülmektedir. Ana caddenin kuzey kesiminde 2023 yılı arazi sezonu sırasında, kentin ana caddesinin summun dorsum (taş bloklardan yapılmış antik yürüyüş yolu) yüzeyinin altında yer alan kanalizasyon sistemleri bu-lunmuştur. Drenaj sistemi, latrina yapısının batı duvarının önündeki krepisten başlayıp kuzeyden güneye doğru de-vam ederek doğu krepidomanın (basamakların) altından merkezi limana kadar devam etmekte ve suyun denize ak-tığı bir kanal ile son bulmaktadır. Drenaj kazıları sırasında büyük hamam kanalından dört iskelet çıkarılmıştır. Birey-lerin hepsi yetişkin erkektir ve benzer fiziksel özellikler sergilemektedir. İskeletlerin konumları ve morfolojik özellikleri arkeolojik kayıtlarla birlikte düşünüldüğünde, gömü olarak değerlendirilemeyeceğini göstermektedir. Ayrıca, detaylı incelemede travmaya bağlı herhangi bir lezyona rastlanmamıştır ve bu nedenle olası bir cinayet senaryosu da elen-miştir. Vakaya dair en güçlü hipotez açıklaması başarısız bir kaçış girişimi sırasında bu bireylerin boğularak hayatlarını kaybetmiş olduklarıdır.
Anahtar sözcükler: Phaselis, Ana Cadde, Osteoarkeoloji, Suda Boğulma
Aktaş Ş. 2013, Patara Ana Caddesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2013.
Albert A.M., Ricanek Jr. K. & Patterson E. 2007, “A review of the literature on the aging adult skull and face: Implications for forensic science research and applications”. Forensic Science International 172, 1-9.
Arslan M. & Akçay A. 2022, “Phaselis Hadrianus Kapısı: Belgeleme, Koruma, Sağlamlaştırma ve Yerinde Sergileme Çalışmaları”. Phaselis VIII, 179-196.
Arslan M. & Tüner-Önen N. 2022, “2022 Yılı Phaselis Kazıları”. Phaselis VIII, 247-265.
Atilla D. 2019, “Phaselis Kenti Ekonomisi’nin ‘Ager Publicus’ Süreci Kapsamında Değerlendirilmesi”. Phaselis V (2019) 1-30.
Braudel F. 1990, Akdeniz: Mekan ve Tarih. İstanbul.
Bourbou C. & Themelis P. 2010, “Child Burials at Ancient Messene”. Eds. A.M. Guimier- Sorbert & Y. Morizot, L’Enfant et la mort dans l’Antiquité I Nouvelles recherches dans les nécropoles grecques Le signalement des tombes d’enfants. Paris, 111-128.
Bruzek J. 2002, “A Method for Visual Determination of Sex, Using the Human Hip Bone”. American Journal of Physical Anthropology 117, 157–168.
Buckberry J. L. & Chamberlain A.T. 2002, “Age Estimation from the Auricular Surface of the Ilium: A Revised Method”. American Journal of Physical Anthropology 119, 231-239.
Buikstra J. E. & Ubelaker D. H. 1994, “Standarts for data collection from human skeletal remains”. Arkansas Archeological Survey Research Series 44, 15-21.
Büyüközer A. 2013, “Knidos’un Kent Planlamasında Limanların Yeri Ve Kentle İlişkisi”. K. Levent Zoroğlu’na Armağan, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü., Antalya, 139-154.
Dörtlük, K. 1981, “1980 yılı Phaselis arkeolojik çalışmaları”. KST III, 80-82.
Bayburtluoğlu C. “Phaselis Kazısı Raporu”. KST V. (1982[1983]), 181-189.
Bayburtluoğlu C. “Phaselis Kazısı Raporu”. KST VI. (1983[1984]), 301-312.
Bayburtluoğlu C. “Phaselis Kazısı Raporu”. KST VII. (1985[1986]),373-386.
Dervišević E., Katica M, Mašić E., Čamdžić N., Ajanović Z, Dervišević L., Salihbegović A. & Sarajlić N. 2024, “Bone and Tooth: Substrates for determining Drowning: A new diagnostic procedure in forensic medicine Practice?”. Legal Medicine 66, 102366.
Karahan T. 2021, “Phaselis’in Devlet Agorası: Tetragonal Agora”. Phaselis VII, 55-71.
Karahan T, 2023, “Phaselis Merkezi Liman Depo ve Dükkan Yapılarına Dair Bir Ön Değerlendirme”. Eds. M. Demirel, M. Arslan, S. Atalay & U. Orhan, Antalya Müzesi 100 Yaşında: Antalya’nın Arkeolojik Mirası. Cilt I. Ankara, 367-376.
Kumar N. & Kamalakannan G. 2020, “Histopathological study of changes in temporal bone in cases of drowning”. Journal of Indian Academy of Forensic Medicine 42/2, 103-108.
Liston M.A. & Rotroff S.I. 2013, “Babies in the Well: Archeological Evidence for Newborn Disposal in Hellenistic Greece”. Eds. J. E. Grubbs & T. Parkin, The Oxford Handbook of Childhood and Education in the Classical World. Oxford University Press, 1- 23.
Öner Ç. 2019a, Doğu Akdeniz Liman Kentleri’nde Yıkanma ve Temizlik Mimarisine Örnek: Phaselis Küçük Hamam ve Latrinası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Öner Ç. 2019b, “Phaselis Latrinası ve Antikçağda Tuvalet Kültürü”. Phaselis V, 379-390.
Papadopoulos J. K. 2000, “Skeletons in Wells: Towards an Archaeology of Social Exclusion in the Ancient Greek World”. Ed. J. Hubert, Madness, Disability and Social Exclusion: The Archaeology and Anthropology of “Difference”. One World Archaeology 40, 96-118.
Schäfer J. 1981, Phaselis. Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen (Ist. Mitt. Beiheft 24). Ed. J. Schäfer, Tübingen.
Trotter M. & Glesser G. 1952, “Estimation of stature from long bones of American Whites and Negroes”. American Journal Physical Anthropology 10/4, 463–514.
Tsaliki A. 2008, “Unusual Burials and Necrophobia: An Insight into the Burial Archaeology of Fear”. Ed. E. M. Murphy, Deviant Burial in the Archaeological Record. Oxford, 1-16.
Tüner-Önen N. 2008, Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2008.
Ubelaker D. H. 1989, Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis, Interpretation (2nd ed) Smithsonian Manuals on Archaeology 2. Taraxacum Press, Washington, D.C. 587 pp.
Walker R.A. & Lovejoy C.O. 1985, “Radiographic Changes in the Clavicle and Proximal Femur and Their Use in the Determination of Skeletal Age at Death”. American Journal of Physical Anthropology 68, 67-78.
Washburn S.L. 1948, “Sex differences in pubic bone”. American Journal of Biological Anthropology 6/2, 199-208.
Weerasinghe P. 2008, Skeletons in Wells: Post-Mortem Treatments in Roman Eretria, Greece. Unpublished Master thesis, University of Waterloo, Canada.
Workshop of European Anthropologists 1980, “Recommendations for age and sex diagnosis of skeletons”. Journal of Human Evolution 9/7, 517-549.
Yıldırım Ş. 2017,” Yeni Araştırmaların Işığında Soloi‐Pompeiopolis Liman Caddesi”. Çeşm‐i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E ‐ Dergisi 4/1, 71-95.
T. Karahan, A. İ. Aytek & A. Y. Yener, “Bodies in Pile: Osteological and Archaeological Analysis of Skeletal Remains from Phaselis Infrastucture”. Phaselis X (2024) 53-66. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.13889926
Tolga KARAHAN
PhD, Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Antalya. tolgakarahan34@gmail.com https://orcid.org/0000-0001-5323-2700
Ahmet İhsan AYTEK
Assoc. Prof. Dr., Burdur Mehmet Akif Ersoy University, Faculty of Arts and Science, Deparment of Anthropology, Burdur, Turkey. aytek@mehmetakif.edu.tr. | https://orcid.org/ 0000-0002-7620-2333
Ahmet Yener YAVUZ
Assoc. Prof. Dr., Burdur Mehmet Akif Ersoy University, Faculty of Arts and Science, Deparment of Anthropology, Burdur, Turkey. alpyenyav@gmail.com. | https://orcid.org/0000-0002-4959-5581