Phaselis Hellenistik Tapınağı’nın (?) Giriş Sahanlığı ve Pişmiş Toprak Buluntuları: Bir Ön Değerlendirme Çalışması
Uğurcan ORHAN
https://orcid.org/0000-0003-4344-6267
PHASELIS VI (2020) 75-86
DOI: 10.18367/Pha.20006
Received Date: 17.04.2020 | Acceptance Date: 02.06.2020
Online Publication Date: 23.10.2020
Abstract: The tornado disaster in January 2019 in and around the Kemer district of Antalya province start and hit the Phaselis very hard and thousands of trees were broken and blown down. During this unfortunate disaster, dozens of trees around the Hellenistic Temple (?), the terrace walls of which are visible on the piedmont of the Hellenistic Acropolis on the northern slope of Phaselis toppled over. The roots of these fallen trees exposed terracotta material from a depth of 50 cm to 2 m. During the examinations started with a land survey over a quite broad area, thousands of broken and deficient terracotta pieces were found in an area of approximately 60 x 40 m. Among this material, roof tiles, pavement slabs, bricks, tableware, kitchenware, storage containers, amphorae, black–glazed pottery sherds, small finds and some production waste were found. According to preliminary investigations, these finds belong to the period from the mid Vth c. B.C. to the mid IVth c. B.C. The area of the Hellenistic Temple (?) of Phaselis ancient city have been included in the investigation area for the first time and yielded tangible results about the earlier phases of the city which give importance to this study. Further, the finds vary in date and material an important issue. Another important issue are the traces of local production among the finds.
Keywords: Phaselis, Hellenistic Temple (?), Terracotta, Ceramic Finds, Traces of Local Ceramic Production
Öz: 2019 yılı Ocak ayında; Antalya ili Kemer ilçesi ve çevresinde yaşanan hortum felaketi Phaselis’i derinden etkilemiş ve binlerce ağacın kırılmasına ve devrilmesine sebep olmuştur. Bu talihsiz afet sırasında Phaselis’in kuzey yamacındaki Hellenistik akropolisin eteklerinde teras duvarları görünen Hellenistik Tapınak (?) alanında ve çevresinde de düzinelerce ağaç kökünden devrilmiştir. Yıkılan ağaçlar, 50 cm ile 2 m arasındaki derinliklerden kökleriyle birlikte pişmiş toprak malzemeyi gün ışığına çıkarmıştır. Oldukça geniş bir saha taramasıyla başlanan çalışmalarda, yak. 60 x 40 m alana yayılım gösteren kırık ve eksik olarak binlerce pişmiş toprak malzeme tespit edilmiştir. Söz konusu pişmiş toprak malzemeler arasında, çatı kiremitleri, zemin döşemeleri, pişmiş toprak tuğlalar, günlük kullanım kapları, mutfak kapları, depolama kapları, amphoralar, siyah firnisli kap parçaları, binlerce küçük buluntu ve üretimi işaret eden bazı atıklar da tespit edilmiştir. İlk belirlemelere göre; ele geçen buluntuların MÖ V. yüzyıl ortaları ile IV. yüzyıl ortaları arasındaki tarihlere ait oldukları saptanmıştır. Phaselis kenti Hellenistik Tapınak (?) alanının ilk defa araştırma kapsamına alınması ve kentin erken dönemlerine dair somut veriler sunması, bu çalışmanın önemini arz etmektedir. Ayrıca farklı mal gruplarının saptanması ve farklı tarihli malzemelerin tespit edilmesi, bu alan için önemli bir problematik oluşturmaktadır. Diğer bir önem arz eden sorunsal ise, buluntular üzerinde yerel üretimi işaret eden verilerin ele geçmesidir.
Anahtar sözcükler: Phaselis, Hellenistik Tapınak (?), Pişmiş Toprak Kaplar, Seramik Buluntular, Lokal Seramik Üretimine Dair İzler
E. Altınanıt-Biçer, “IX. YY Bozburun Kazısından Ele Geçen Mantar Amphora Tıpalarının Bozulma Durumlarının Tespiti Ve Konservasyon Yöntemlerinin Araştırılması / Determining The Extent of Deterioration and Conservatıon Methods in Cork Amphora Stoppers Recovered from The 9th Century AD Bozburun Shıpwreck”. TİNA Denizcilik Arkeolojisi Dergisi III (2015) 46-68.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “2012 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 31/1 (2013) 78-89.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “2013 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 32/2 (2014) 289-300.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “2014 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 33/1 (2015) 69-80.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “2015 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 34/1 (2016) 355-368.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “2016 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 35/2 (2017) 181-198.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “Phaselis, 2017 Yüzey Araştırmaları ve Kazı Çalışmaları”. Phaselis IV (2018) 295-323.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “2017 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 36/3 (2018) 71-82.
M. Arslan – N. Tüner-Önen, “Phaselis Kenti’nde 2019 Yılında Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları ve Kazı Çalışmaları“. Phaselis V (2019) 425-463.
E. Aslan – U. Orhan, “Phaselis 2018 Yılı Güney Liman Alanı Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar”. Phaselis V (2019) 85-99. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.19004
C. Bayburtluoğlu, Arkeoloji. Ankara 1982.
E. Çetintaş, “Antik Dönemde Seramik Üretim Tekniklerine Dair İzler: Rhodiapolis Örneği”. Sanat ve Tasarım Dergisi 21 (2018) 93-105.
S. Çokay-Kepçe, Antalya Karaçallı Nekropolü / The Karaçallı Necropolis Near Antalya. Adalya Suppl 4. İstanbul 2006.
G. Dallık, Klaros M.Ö. 4. Yüzyıl Siyah Firnisli Attika Seramikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi. İzmir 2009.
E. Denecker – K. Vandorpe, “Sealed Amphora Stoppers and Tradesmen in Greco-Roman Egypt: Archaeological, Papyrological and Inscriptional Evidence”. BABESCH 82 (2007) 115-128.
E. Doğer, Antik Çağda Amphoralar. İzmir 1991.
H. S. Egeci, Klazomenai- karantina Adası Tiyatro Kazılarında Ele Geçen Siyah Firnisli Seramikler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir 2014.
İ. Fazlıoğlu, Eskiçağda Dokuma. İstanbul 1997.
M. S. F. Hood, J. Boardman – J. K. Anderson, “Excavation on the Kofinà Ridge, Chios”. The Annual of the British School at Athens 49 (1954) 123-182.
U. Orhan, “Phaselis 2016 Yılı Güney Limanı Amphora Buluntuları”. Phaselis III (2017) 141-148. DOI: 10.18367/Pha.17008
D. M. Robinson, Excavations at Olynthos 13: Vases found in 1934 and 1938. Maryland 1950.
J. Schäfer, H. Schläger, D. J. Blackman, H. Bremer, J. Christern – P. Knoblauch, Phaselis, Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen. Tübingen 1981.
H. Schläger – J. Schäfer, “Phaselis Zur Topographie Der Stadt und Des Hafengebietes”. AA 86 (1971) 542‐561.
B. A. Sparkes – L. Talcott, Black and Plain Pottery of the 6th, 5th, and 4th Centuries BC. Vol. 12. Princeton – New Jersey 1970.
B. A. Sparkes – L. Talcott, Pot and Pans of Classical Athenian Agora Vol. 12. Princeton – New Jersey 1977.
B. Tsakirgis, “Whole Cloth: Exploring the Question of Self-Sufficiency Through the Evidence for Textile Manufacture and Purchase in Greek Hauses”. Eds. E. M. Harris, D. M. Lewis – M. Woolmer, The Ancient Greek Economy: Markets, Households and City-States. New York (2016) 166-186.
E. G. Vargas – G. C. García, “Alfares y Producciones Cerámicas En La Provincia de Sevilla: Balance y Perspectivas”. Eds. D. Bernal – L. Lagóstena, In Figlinae Baeticae: Talleres Alfareros y Producciones Cerámicas en la Bética Romana (ss. II AC-VII DC): Actas Del Congreso Internacional, Cádiz, 12-14 de Noviembre de 2003. Spain (2004) 279-348.
U. Orhan, “Phaselis’ Hellenistic Temple (?) Entrance Slope and Terracotta Finds: A Preliminary Study”. Phaselis VI (2020) 75-86. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.20006
http://dx.doi.org/10.18367/Pha.20006
Uğurcan ORHAN
Ph.D., Akdeniz University, Mediterranean Civilisations Research Institute, Department of Mediterranean Ancient Studies, Antalya, orhanugurcan@gmail.com | https://orcid.org/0000-0003-4344-6267