Byzantine Coins Found During the Excavations at Olympos 2009-2012
Zeliha DEMİREL GÖKALP
PHASELIS II (2016) 323-337.
DOI: 10.18367/Pha.16023
Geliş Tarihi: 02.11.2016 | Kabul Tarihi: 24.11.2016
Elektronik Yayın Tarihi: 31.12.2016
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2016
PDF indir
PDF görüntüle
Öz: Olympos antik kentinde, 2009-2012 yılları arasında “Giriş Kompleksi” ve “Köprü Caddesi” olarak adlandırılmış alanlarda gerçekleştirilen kazılarda toplam 35 adet bronz Bizans sikkesi bulunmuştur. Sikkelerin 31’i Erken Bizans, 4’ü Orta Bizans Dönemine tarihlendirilmektedir. Ele geçen sikkelerden 11’i çok yıpranmış ve aşınmış durumdadır ayrıca yazıtları da okunaksızdır. Aynı zamanda darphane ve imparatorları belirsizdir. Ancak özellikle arka yüzde belirgin olan birim işaretlerinden dolayı Erken Bizans Dönemi sikkeleri olduğu tespit edilmektedir. Olympos kazılarında ele geçen sikkelerin % 42’si Konstantinopolis darphanesine aittir. Başkentteki darphane, kuruluşundan beri imparatorluğun bütün doğusuna sikke sağlayan ve bu bölgede en fazla üretimde bulunan darphane olma özelliği taşıdığı için Olympos’ta yüksek temsil edilme oranı oldukça normaldir. Konstantinopolis darphanesini % 13 ile Antiokheia takip etmektedir. Erken Bizans Dönemi sikkelerinin %10’u Nikomedia ve % 3’ü (1 sikke) Kartaca darphanelerine aittir. Olympos kazılarında özellikle Balkanlara hizmet veren Thessalonika darphanesine ait sikke henüz ele geçmemiştir. Bunun ile birlikte, Kartaca gibi Batı darphanelerine ait 1 adet sikke bulunmaktadır. Olympos kazılarında bulunan sikkeler, Likya bölgesindeki diğer kentlerin kazı çalışmalarında ele geçmiş sikkeler ile istatistiksel olarak karşılaştırılmış. Arkeolojik kazıları gerçekleşmiş ya da devam eden kazılardan sadece Arykanda, Patara, Kaunos ve Dereağzı kazılarında bulunmuş Bizans sikke verileri karşılaştırmada kullanılmıştır. Likya bölgesinde, sınırlı sayıda kentlerin sikke buluntularını temsil eden örnekler üzerinden elde edilen veriye göre, kentler Erken ve Orta Bizans dönemindeki sikke sayısındaki artış ve Geç Bizans dönemindeki sikke sayısındaki düşüş ile paralellik göstermektedir.
Anahtar Sözcükler: Sikke · Bizans · Olympos · Likya
Abstract: In the ancient city of Olympos, 35 bronze Byzantine coins were found in the excavations carried out around the “Entrance Complex” and “Bridge Street“. 31 of the coins are dated to be Early Byzantine Period while 4 of them to be Middle Byzantine Period. 11 of the coins found are fairly worn and eroded and the inscriptions on them are not legible. Also their mints and emperors are not uncertain. But due to the unit marks conspicuous especially on the reverses, they are determined to belong to Early Byzantine Period. 42 % of the coins found in the Olympos excavations belong to Constantinople mint. Because this mint in the capital is the one that provided coin for the entire Eastern block of the empire and that made the greatest production in the area, its high representation rate in Olympos is quite normal. Antiokheia follows right after Constantinople with 13 %. 10 % of the Early Byzantine Period coins come from Nikomedia and 3 % of them (1 coin) from Cartagena mint. The coin from the Thessalonica mint that provided service especially for the Balkan has yet to be found in the Olympos excavations. However, 1 coin belonging to the western mints, Cartagena, was found. The coins found in the Olympos excavations were statistically compared to the other coins found during excavations in the other cities around Lycia. Among the finished or ongoing archeological excavations only the data of the Byzantine coins found in the excavations of Arykanda, Patara, Kaunos and Dereağzı were used in the comparison. According to the data obtained from the samples representing the coin findings of cities limited in number in the Lycian area, the cities show paralellism with the increase in coin numbers in the Early and Middle Byzatine Period and the decrease in the Late Byzatine Period.
Keywords: Coin · Byzantine · Olympos · Lycia
Bulgurlu 2007 V. Bulgurlu, “Demre-Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısında Bulunan Sikkeler Hakkında Notlar”. Eds. K. Dörtlük et al., III. Uluslararası Likya Sempozyumu 07-10 Kasım 2005 Antalya, Sempozyum Bildirileri, vol. I. Antalya (2007) 121-128.
Bulut – Şengül 2014 S. Bulut – M. Şengül, “2009-2012 Yılları Andriake Kazı Sikkeleri ve Yerleşim Tarihine Katkıları”. Eds. K. Dörtlük, O. Tekin – R. B. Seyhan, Birinci Uluslararası Anadolu
Para Tarihi ve Nümismatik Kongresi Bildiriler Kitabı, 25-28 Şubat 2013. İstanbul (2014) 79-110.
Borchhardt 1999 J. Borchhardt, Limyra Zemuri Taşları. Çev. G. Yümer. İstanbul 1999.
Demirel-Gökalp 2007 Z. Demirel-Gökalp, Yalvaç ve Isparta Arkeoloji Müzelerinde Bulunan Bizans Sikkeleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir 2007.
Demirel-Gökalp 2011 Z. Demirel Gökalp, “Malatya Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Sikkelerinin Değerlendirilmesi”. XIV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu 20-22 Ekim 2010. Konya (2011) 191-200.
Demirel-Gökalp 2015a Z. Demirel Gökalp, “Bilecik Müzesi’ndeki Bizans Bronz Sikkeleri”. TÜBA-KED XII (2014) 11-28.
Demirel-Gökalp 2015b Z. Demirel Gökalp, “Byzantine Bronze Coins Found in Anatolia and Their Circulation”. Eds. P. M. Militello – H. Öniz. Proceedings of the 15th Symposium of the Mediterranean Archaeology, held at the University of Catania between 3-5 March 2011, vol. II. Oxford (2015) 849-856.
Demirel-Gökalp – Yıldırım 2010 Z. Demirel Gökalp – Ş. Yıldırım, “Lykia Olympos’unda Bir Restitüsyon Denemesi”. Adalya XIII (2010) 367-387.
DOC 1 Eds. A. R. Bellinger – P. Grierson, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, vol I: Anastasius I to Marice 491-602. Washington 1966.
DOC 3/2 Eds. A. R. Bellinger – P. Grierson, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and the Whittemore Collection, vol. III/1-2: Leo II to Nicephoros II 717-1081. Washington 1973.
Foss 1996 C. Foss, “The Cities of Pamphylia in the Byzantine Age”. Cities, Fortresses and Villages of Byzantine Asia Minor. Aldershot (1996) 1-62.
Gregory 1993 T. E. Gregory. “The Ancient and Byzantine Coins”. Ed. J. Morgenstein. The Fort At Dereağzı. Tübingen (1993) 149-152.
Atik-Korkmaz et al. 2016 S. Atik Korkmaz, M. A. Demirtaş, M. H. Sayar, S. Mimaroğlu, T. Tek, “Letoon Kutsal Alanı 2015 Yılı Arazi Çalışmaları”. Anmed XIV (2016) 71-78.
Lightfoot 2002 C. Lightfoot, “Byzantine Anatolia: Reassessing the Numismatic Evidence”. Revue Numismatique 158 (2002) 229-239.
Marksteiner – Schuh 2008 T. Marksteiner – U. Schuh, “Excavations at Limyra in 2007”. Anmed VI (2008) 42-46.
Morrisson 2002 C. Morrisson, “Byzantine Money: Its Production and Circulation”. Ed. A. Laiou. The Economic History of Byzantium: From the Seventh through the Fifteenth Century. Washington (2002) 909-966.
Olcay-Uçkan et al. 2006 B. Y. Olcay Uçkan et al., Lykia’da Bir Korsan Kenti, Olympos. İstanbul 2006.
Olcay-Uçkan et al. 2011 B. Y. Olcay Uçkan et al., “Olympos 2009”. Kazı Sonuçları Toplantısı XXXII/III (2011) 80-97.
Olcay-Uçkan 2016 B. Y. Olcay Uçkan, “Olympos’ta Ticaret”. Eds. P. Magdalino – N. Necipoğlu, Trade in Byzantium Papers from the Third International Sevgi Gönül Byzantine Studies Symposium. İstanbul (2016) 489-501.
Olcay-Uçkan – Öztaşkın 2016 B. Y. Olcay Uçkan – G. K. Öztaşkın, “Ateş ve Suyla Kutsanan Kent: Olympos”. Eds. H. İşkan – E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi. İstanbul (2016) 274-287.
Öncü 2012 Ö. E. Öncü, “Olympos Antik Kenti Roma Mimarisi Araştırmalarından Yeni Bulgular”. Eds. K. Dörtlük, T. Kahya, R. Boyraz-Seyhan – T. Ertekin, Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu, Antalya, 04–07 Kasım 2009. Antalya (2012) 273-284.
Öztaşkın 2013 G. K. Öztaşkın, Olympos Kenti Episkopeion Yapı Topluluğu. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir 2013.
Özüdoğru 2002 Ş. Özüdoğru, Patara Sikke Basımları ve Patara Kazıları’ndan (1989-2001) Ele Geçen Sikkeler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2002.
Parman – Olcay-Uçkan 2006 E. Parman – B. Y. Olcay-Uçkan, “Olympos’un Ortaçağ Dokusu”. Eds. K. Dörtlük et al., III. Uluslararası Likya Sempozyumu, Antalya 07-10 Kasım 2005, vol. II. İstanbul (2006) 587-599.
Tek 2002 A. T. Tek, Arykanda Kazılarında Bulunan Antik Sikkeler Üzerinde Yeni İncelemeler: 1971-2000 Sezonları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara 2002.
Tek 2015 A. T. Tek, “Side Sikke Buluntuları Işığında MS 622/3’de Pamphylia’ya ‘Olası’ Bir Sasani Saldırısı”. Colloquium Anatolicum XIV (2015) 120-135.
Theo. (= Theophanes, Chronicle) Kullanılan Metin ve Çeviri: Theophanes Confessor, The Chronicle of Theophanes Confessor. Byzantine and Near Eastern History A.D. 284-813). Trans. C. Mango – R. Scott. Oxford 1997.
Kalıcı bağlantı adresi: http://dx.doi.org/10.18367/Pha.16023
Zeliha DEMİREL GÖKALP
Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Eskişehir. zdgokalp@anadolu.edu.tr