Phaselis Latrinası ve Antikçağda Tuvalet Kültürü

Phaselis Latrinası ve Antikçağda Tuvalet Kültürü

The Latrina of Phaselis and Toilet Culture in Antiquity

Çiğdem ÖNER
 https://orcid.org/0000-0002-8473-5842

PHASELIS V (2019) 379-390
DOI: 10.18367/Pha.19025
Geliş Tarihi: 22.08.2019 | Kabul Tarihi: 05.11.2019
Elektronik Yayın Tarihi: 28.12.2019

Öz: Yapılan araştırmalar, insanoğlunun varoluş sürecinde hayatını sürüdürmek için yeme-içme yanında boşaltım ihtiyacını gidermek üzere de birtakım sistemlere sahip olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Tuvalet olgusu, Latince terminoloji ile latrina, her toplum ve her tabakada farklı düzeylerde ve şekillerde de olsa bir sistem olarak işleyiş şekillerine sahiptir. Bu çalışmada ilk olarak latrina kavramının ortaya çıkışından itibaren yüzyıllar içinde geçirdiği evrilme süreci ele alınacak ve Phaselis latrina yapısı özelinde komşu bölgesel ve bazı Anadolu kentlerindeki örnekler ile karşılaştırmalı bir şekilde söz konusu süreç analiz edilmeye çalışılacaktır. Bunu yaparken kentin olmazsa olmaz yapılarından biri olan Latrina’nın, Phaselis’in yerleşim arkeolojisi içindeki konumu ve mimari özellikleri, rölöve-restitüsyon çalışmalarıyla birlikte incelenecektir. Bu şekilde latrina’nın, aktif olarak kullanıldığı dönemlerde kentin fiziki ve sosyal durumu hakkında da fikir edinilmeye çalışılacaktır.

Anahtar sözcükler: Latrina, Yerleşim Arkeolojisi, Mimari, Hidrografi

Top

Abstract: The researches reveal that humankind has needed some kind of systems, apart from food and beverage, they also have needed to relieve themselves in order to lead their life during their existence. The matter of toilet, in Latin terminology latrina, has various functions as a system in each society and populace. This study is about how latrina evolved in time, beginning with the term of latrina, and it is analysed in the light of latrina in Phaselis with comparisons of neighbor cities and some Anatolian cities. While doing so, the latrina of Phaselis is studied with its location in the settlement archaeology, its architectural features and relievo-restoration studies. By doing so, the aim is to obtain information about the physical and social conditions of the city when the latrina of Phaselis was used actively.

Keywords: Latrina, Settlement Archaeology, Architecture, Hydrography

M. Arslan – N. Tüner Önen, “Phaselis Antik Kenti’nde 2018 Yılında Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları ve Kazı Çalışmaları “. Phaselis V (2019) 43-83. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.19003
G. P. Antoniou, G. De Feco, F. Fardin, A. Tamburrino, S. Khan, F. Tie, I. Reklaityte, E. Kanetaki, X. Y. Zeng, L. W. Mays, A. N. Angelikas “Evolution of Toilets Wordwide through the Millennia”. MDPI Sustainability 8/779 (2016) 1-55.
H. J. Deighton, Eski Atina Yaşantısında Bir Gün. Çev. H. K. Ersoy, İstanbul 2000.
H. P. Erdemir, “Helen ve Roma Topluluklarında Tuvalet ve Temizlik”. Acta Turcica, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi 2 (2010) 103-122.
C. Gates, “Antik Kentler, Antik Yakındoğu, Mısır, Yunan ve Roma’da Kentsel Yaşamın Arkeolojisi”. Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2015.
O. Gülbay, Eskiçağ’da Tuvalet Kültürü. Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2003.
O. Gülbay, Batı Anadolu ve Metropolis Hamam-Gynasium Örneğinde Latrinalar. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yayımlan­mamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir 2003.
L. J. Horan, Tuvaletin Sosyal Tarihi. Çev. G. C. Güven, İstanbul 1997.
C. T. Lewis – C. Short, Harper’s Latin Dictionary. Oxford 1891.
R. Neudecker, Die Pracht Der Latrine. München 1994.
F. Öner, “Phaselis Antik Kenti Küçük Hamam’ı ve Latrina’sında Kullanılan Yapıtaşları ve Bu Yapıtaşların Bozuşmaları”. Phaselis IV (2018) 351-360.
Ç. Öner, Doğu Akdeniz Liman Kentleri’nde Yıkanma ve Temizlik Mimarisine Örnek: Phaselis Küçük Hamam ve Latrinası. Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Antalya 2019.
M. A. Rosen, “Evolution of Toilets Worldwide throught the Millennia”. 2016, sustainability, MDPI, (2016).
N. T. Önen, Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu. Akdeniz Üniversitesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü Doktora Tezi. Antalya 2008.
D. Valbelle, Eski Mısır’da Yaşam. Çev. C. Muhtaroğlu, İstanbul 2016.
C. T. Waslander, Latrines. Amsterdam 1994.

Ç. Öner, “Phaselis Latrinası ve Antikçağda Tuvalet Kültürü”. Phaselis V (2019) 379-390. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.19025

http://dx.doi.org/10.18368/Pha.19025

Çiğdem ÖNER

Ph.D., Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü, Akdeniz Eskiçağ Araştırmaları Anabilim Dalı, Antalya. bozoglu.oner.cigdem@gmail.com

https://orcid.org/0000-0002-8473-5842