Patara Liman Hamamı: Mimarisi ve Yapı Evrelerine Dair İlk Gözlemler

Harbour Bath of Patara: First Observations About Building Phases and Architecture

Serap ERKOÇ

PHASELIS IV (2018) 239-258
DOI: 10.18367/Pha.18016
Received Date: 06.06.2018 | Acceptance Date: 10.09.2018
Online Publication Date: 18.10.2018
Copyright © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2018

Get PDF

View PDF

References

Öz: Antik kentte Roma Dönemi’ne tarihlendirilen dört hamam yapısından (Liman Hamamı, Nero Hamamı, Merkez Hamam ve Küçük Hamam) birisi olan Liman Hamamı kentin kuzeydoğusunda konumlanmaktadır. Yapı, işlevleri bakımından birbirleri ile ilişkili bir dizi mekânın, düz bir hat üzerinde kullanım sırasına uygun olarak yerleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Doğudan batıya doğru, birbiri ardına sıralanan ve frigidarium–tepidarium-caldarium olarak adlandırdığımız bu mekânlar yapının çekirdek kısmını oluşturur. Yapı, zaman içinde ortaya çıkan ihtiyaçlar doğrultusunda yeni eklemelerle kompleks bir oluşuma doğru gelişim göstermiştir. Bu bağlamda çekirdeği meydana getiren üç mekândan (frigidarium, tepidarium ve caldarium) frigidarium’un doğusuna, Bazilika thermarum olarak tespit ettiğimiz diğer bir mekân eklenmiştir. Bu büyük mekânın doğusunda ise henüz sınırları tespit edilememiş mozaik bir zemin yer alır. Yapının kuzey, batı ve güney cepheleri büyük kireçtaşı bloklarla döşeli caddeler ile sınırlandırılmıştır. Bu çalışma ile bahsi geçen bu yapı kompleksinin planı, inşa tekniği ve mekânları detaylı olarak tanıtılacak, en önemlisi de yapıda tespit edilen dört yapı evresinden söz edilecektir.

Anahtar Sözcükler: Lykia, Patara, Limam Hamamı, Bazilika Thermarum

Top

Abstract: The Harbour Baths, one of the four bathing structures (Harbour Baths, Nero Baths, Central Baths and Small Baths) in the ancient city that were dated to the Roman Period, is located to the northeast of the city. The comple was constructed by placing a series of functionally interrelated units on a straight line according to their order of use. Having been lined up in tandem from west to east, these units, namely frigidarium, tepidarium and caldarium, constitute the core section of the building. The building evolved into a comple construction with new annees due to arising requirements in time. In that contet, another unit, the so called Basilica thermarum, was added to the east of this core section (frigidarium, tepidarium, and caldarium). There is a mosaic floor, the boundaries of which haven’t been determined yet, to the east of that large unit. The northern, western, and southern fronts of the building were constrained by roads paved with large limestone blocks. The present study provides detailed information on the plan, construction technique, and units of the building and most importantly, the four phases of construction as observed in the building are to be addressed.

Keywords: Lycia, Patara, Harbour Baths, Basilica Thermarum

Abbasoğlu 1982 H. Abbasoğlu, Pamphylia Bölgesi Roma Devri Hamamları. Yayımlanmamış Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul 1982.
Alanyalı-Soykal – Şen 2007 F. Soykal-Alanyalı – D. Şen, “Patara Hurmalık Hamamı Frigidariumu ve Seramiğin Stratigrafik Olarak Değerlendirilmesi”. Eds. B. Karasu – N. Ay – Z. Çobanlı – F. S. Alanyalı – R. Yamaçlı, SERES 2007, IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, 26-28 Kasım 2007. İstanbul (2007) 412-430. Alanyalı 2009 F. Alanyalı, “Patara Hurmalık Hamamı 2005-2008 Yılı Arkeoloji ve Belgeleme Çalışmalarına Genel Bir Bakış”. Eds. A. Çabuk – F. Alanyalı, Kültür Varlıklarının Belgelenmesi. Eskişehir (2009) 117-144.
Bulba – Kızgut 1995 M. Bulba – İ. Kızgut, “Liman Hamamı”. F. Işık, “Patara 1992”. KST 15/2 (1995) 286-287.
Crema 1959 L. Crema, “L’Architettura romana”. Enciclopedia classica III, vol. 12.1. Turin (1959) 409.
Çevik 1993 N. Çevik, “Hurmalık”. F. Işık, “Patara 1991”. KST 14/2 (1993) 393-394.
Çevik – Kızgut 1995 N. Çevik – İ. Kızgut, “Hurmalık Hamamı”. F. Işık, “Patara’93. KST 16/2 (1995) 255-256.
Erkoç – Akca 2012 S. Akca – Erkoç, “Hurmalık/Liman Hamamı”. H. İşkan-Işık, “Patara 2010 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”. KST 33/3 (2012) 18-20.
Erkoç 2013 S. Erkoç, “Hurmalık/Liman Hamamı ve Palaestrası”. H. İşkan-Işık, “Patara 2011 Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”. KST 34/ 3 (2013) 173.
Erkoç 2014 Erkoç, S., “Liman Hamamı Palaestra (?) Çalışmaları”. H. İşkan et al., “Patara 2012 Yılı Kazı ve Koruma Çalışmaları”. KST 35/ 2 (2014) 275.
Erkoç 2015 S. Erkoç, “Liman Hamamı 2010-2013 Yılı Kazı Çalışmaları”. Eds. H. İşkan – F. Işık, Patara VII.1: Kum’dan Kent’e, Patara Kazılarının 25 Yılı Uluslararası Sempozyum Bildirileri, 11-13 Kasım 2013. İstanbul (2015) 239-251.
Erkoç – Koçak 2015 S. Erkoç – M. Koçak, “Liman (Hurmalık) Hamamı”. Ş. Aktaş et al., “Patara 2014 Yılı Çalışmaları”. ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 13 (2015) 97.
Erkoç – Aktaş 2016 S. Erkoç – Ş. Aktaş, “Die Thermen”. Eds. H. İşkan et al., Patara. Lykiens Tor zur römischen Welt. Mainz (2016) 63-68.
Erkoç et al. 2017 S. Erkoç – M. Koçak – S. Laetzer Lasar, “Liman Hamamı Çalışmaları”. H. Işık, “Patara 2016 Kazı ve Koruma Çalışmaları”. KST 39/2 (2017) 132-134.
Erkoç – Koçak 2018 S. Erkoç – M. Koçak, “Four Relief-Pedestals From Patara“, SoSchrÖAI 56 (2018) 103-114.
Farrington – Coulton 1990 A. Farrington – J. J. Coulton, “Terracotta Spacer Pins in Lycian Bath Buildings”. AnatSt 40 (1990) 55-67.
Farrington 1995 A. Farrington, The Roman Baths of Lycia. London 1995.
Gülşen 2007 F. F. Gülşen, “Patara’daki Roma Dönemi Hamamlarında Planlama ve Mimari”. Haz. B. Can – M. Işıklı, Atatürk Üniversitesi 50. Kuruluş Yıldönümü Arkeoloji Bölümü Armağanı, Doğudan Yükselen Işık Arkeoloji Yazıları. İstanbul (2007) 453-470.
Işık 1992 F. Işık, “Patara 1990 Etkinlikleri”. KST 13/2 (1992) 235-258.
Işık 1999 F. Işık, “Eine lykische Metropole erwacht aus ihrem “Dornröschenschlaf”. AW 30/5 (1999) 477-493.
Işık 2000 F. Işık, Patara. The History and Ruins of The Capital City of Lycian League. Antalya 2000.
Kızgut – Özhanlı 1996 İ. Kızgut – M. Özhanlı, “Hurmalık Hamamı”. F. Işık, “Patara 1994”. KST 17/2 (1996) 165-166.
Kızgut et al. 1997 İ. Kızgut – M. Özhanlı – Ş. Aktaş – F. Gülşen, “Hurmalık Hamamı Kazısı”. F. Işık, “Patara’95”. KST 18/2 (1997) 199-200.
Kızgut 1999 İ. Kızgut, “Liman Hamamı”. F. Işık, “Patara 1997”. KST 20/2 (1999) 159-160.
Korkut 2003 T. Korkut, “Zur lykischen Badearchitektur im Lichte der Thermen von Patara“. IstMitt 53 (2003) 445-459.
Korkut 2015a T. Korkut, Akdağlar’ın Yamacında Bir Likya Kenti Tlos. İstanbul 2015.
Korkut 2015b T. Korkut, Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu. Ankara 2015.
Maccanico 1963 R. Maccanico, “Ginnasi Romani ad Efeso”. ArchCl 15 (1963) 32-60.
Nielsen 1990 I. Nielsen, Thermae et Balnea. The Architecture and Cultural History of Roman Public Baths. Aarhus 1990.
Steskal 2003 M. Steskal, “Bemerkungen zur Funktion der Palästren in den ephesischen Bad-Gymnasium-Kompleen”. Öjh 72 (2003) 227-239.
Steskal – La Torre 2008 M. Steskal – M. La Torre, Das Vediusgymnasium in Ephesos. Archäologie und Baubefund. Wien 2008.
Şen – Yıldırım 2012 D. Şen – Yıldırım, “Hurmalık Hamamı Buluntuları Işığında Patara’nın Geç Roma–Erken Bizans Dönemi Kuzey Afrika Kökenli Seramikleri”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/4 (2012) 151-171.
Şimsek 2015 C. Şimşek, Laodikeia Kilisesi. Lykos Vadisi’nde Hıristiyanlık. İstanbul 2015.
von Gerkan – Krischen 1928 A. von Gerkan – F. Krischen, Thermen und Palästren, Milet 1.9. Berlin 1928.
Ward – Perkins 1981 J. B. Ward – Perkins, Roman Imperial Architecture. New York 1981.
Yegül 1992 F. K. Yegül, Baths and Bathing in Classical Antiquity. New York 1992.
Yegül 2006 F. K. Yegül, Antikçağda Hamamlar ve Yıkanma. Çev. E. Erten. İstanbul 2006.