Mound and Hillside Settlements Located in Karahöyük Mount (Akhisar) and its Territory
Aydın ERÖN
https://orcid.org/0000-0003-1611-2296
PHASELIS V (2019) 397-411
DOI: 10.18367/Pha.19027
Geliş Tarihi: 07.10.2019 | Kabul Tarihi: 27.11.2019
Elektronik Yayın Tarihi: 29.12.2019
Öz:
Karahöyük Dağı Manisa ili, Akhisar ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. Bereketli Akhisar Ovası’nın ortasında yer alan dağın çevresi erken dönemlerden başlayarak günümüze kadar iskan için tercih edilmiştir. Karahöyük Dağı ve çevresindeki arkeolojik kalıntı ve buluntuların tespit edilmesi amacıyla ekibimiz tarafından söz konusu alanda 2016-2018 yılları arasında bir yüzey araştırması çalışması gerçekleştirilmiştir. Söz konusu çalışmalar sırasında 9 adet höyük ve yamaç yerleşimi tespit edilmiştir. İncelenen höyüklerden dört tanesi daha önceden tespit edilmiş yerleşimlerdir. Çamaltı I, Çamaltı II, Kocanadas ve Koca Zeytin Tepe mevkilerinde yer alan yerleşimler ise ilk kez ekibimiz tarafından bulunmuştur. Araştırma sahası içerisinde kalan yerleşimlerin altı tanesi höyük, üç tanesi ise yamaç yerleşimi niteliğindedir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda dağın en çok güney bölümünün iskan için tercih edildiği anlaşılmıştır. Seramik buluntuları yerleşimlerin iskan gördükleri dönemlerin tespitinde oldukça önemlidir. Yapılan incelemeler sonucunda Moralılar Höyüğü ve Kocanadas Mevkii’nde yer alan höyükte Geç Neolitik-Erken Kalkolitik Çağ seramik buluntuları ile karşılamıştır. Seramikler Karahöyük Dağı çevresinde iskanın Geç Neolitik Çağ’da başladığını kanıtlamaktadır. Çalışma sahası içerisinde yer alan höyük ve yamaç yerleşimlerinin birçoğunda iskan Osmanlı Dönemi’ne kadar devam etmiştir. Dönemsel olarak incelendiğinde höyük ve yamaç yerleşimlerinde Geç Demir Çağı’na (MÖ V-IV. yüzyıl) tarihlendirilen herhangi seramik parçası tespit edilememiştir. Bu durum Pers egemenliğinin baskıcı tutumu ile bağlantılı olmalıdır. Yapılan incelemeler sonuncunda Kocanadas Mevkii’nde yer alan höyüğün GDÇ hariç bütün dönemlerde iskan gördüğü anlaşılmıştır.
Anahtar sözcükler: Akhisar, Karahöyük Dağı, Höyük, Yamaç Yerleşimi, İskan
Abstract: Karahöyük Mount is located in Akhisar district of Manisa province. Starting from the early periods up to the present day, the surrounding area of the mountain, which is located in the middle of fertile Akhisar Plain, has been preferred for resettlement. Our team conducted a survey between 2016 and 2018 in order to identify the archaeological remains and finds on the Karahöyük Mount and the surrounding area. 9 mounds and hillside settlements were identified during these studies. Four of these places are the previously identified settlements. The settlements in Çamaltı I, Çamaltı II, Kocanadas and Koca Zeytin Tepe locations were first discovered by our team. 6 of the settlements within the research area are mounds and 3 of them are hillside settlements. As a result of the evaluations, it was understood that the southern part of the mountain was preferred as a settlement. Potteries are very important in dating the periods when the settlements were inhabited. As a result of the investigations we conducted, the potteries recovered from the Moralılar Mound and Kocanadas Mound are dated to the Late Neolithic-Early Chalcolithic Age. The potteries prove that the settlement around the Karahöyük Mount started in the Late Neolithic Age. Most of the mound and hillside settlements in our study area were inhabited until the Ottoman period. No fragments of pottery dating to the Late Iron Age (V-IVth century BC) were identified in the mound and hillside settlements. The repressive attitude of Persian sovereignty should be the reason for this situation. As a result of the investigations, it was found that the mound in Kocanadas Mevkii was inhabited in all periods except the Late Iron Age.
Keywords: Akhisar, Karahoyuk Mount, Mound, Hillside Settlement, Settlement
Akdeniz 2009 | E. Akdeniz, “2007 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik-Protohistorik Yüzey Araştırmaları”. AST XXVI/2 (2009) 255-266. |
Akdeniz 2010a | E. Akdeniz, “2008 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik-Protohistorik Yüzey Araştırmaları”. AST XXVII/1 (2010a) 153-174. |
Akdeniz 2010b | E. Akdeniz, ”Kulaksızlar Atölyesinde Kilya Tipi Figürin Üretimi”. OLBA XVIII (2010) 65-83. |
Akdeniz 2010c | E. Akdeniz, Prehistorik–Protohistorik Çağlarda Manisa ve Çevresi, TÜBİTAK Projesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Grubu Başkanlığı, Basılmamış 107K030 No.lu Projenin Sonuç Raporu (SOBAG). Aydın 2010. |
Akdeniz 2011a | E. Akdeniz, “Neolitik Çağ’da Manisa Yöresi”. OLBA XIX (2011) 1-46. |
Akdeniz 2011b | E. Akdeniz, Tarih Öncesinden İlk Demir Çağı’na Manisa. Akhisar 2011. |
Akdeniz 2012 | E. Akdeniz, “2010 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik-Protohistorik Yüzey Araştırmaları”. AST XXIX/1 (2012) 51-68. |
Akdeniz 2013 | E. Akdeniz, “Manisa Yöresindeki Prehistorik-Protohistorik Buluntu Merkezlerinin Dönemsel ve Coğrafi Dağılımları”. Akdeniz Sanat Dergisi III/6 (2013) 1-26. |
Akdeniz 2014a | E. Akdeniz, “Kuzey Lydia’daki Thyateira’nın Erken Dönem Yerleşimi:Hastane Höyüğü Kazısı”. TÜBA-AR 15 (2014) 21-45. |
Akdeniz 2014b | E. Akdeniz, “2012 Yılında Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğünde Gerçekleştirilen Arkeolojik Çalışmalar”. KST XXXV/2 (2014) 124-139. |
Akdeniz 2018 | E. Akdeniz, “İlk Tunç Çağı’nda Manisa Yöresi’nde Yerleşim Dokusu”. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi V/1 (2018) 336- 359. |
Akdeniz et al. 2015 | E. Akdeniz, M. K. Şahin, A. Erön, “2013 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”. KST XXXVI/2 (2015) 121-138. |
Akdeniz-Erön 2016 | E. Akdeniz, A. Erön, “2014 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”. KST XXXVII/2 (2016) 81-94. |
Akdeniz-Erön 2017 | E. Akdeniz, A. Erön, “2015 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”. KST XXXVIII/2 (2017) 403-416. |
Akdeniz et al. 2018 | E. Akdeniz, A. Erön, Y. S. Kaya, “2016 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı”. KST XXXIX/2 (2018) 1-14. |
Akdeniz et al. 2019 | E. Akdeniz, A. Erön, N. Akıllı, “2017 Yılı Thyateira ve Hastane Höyüğü Kazıları”. KST XL/1 (2019) 671-682. |
AnSt | Anatolian Studies. |
AST | Araştırma Sonuçları Toplantısı. |
Çakan 2019 | M. S. Çakan, “Akhisar, Karahöyük Dağı Yüzey Araştırması Kapsamında İncelenen Çamaltı II Mevkii ve Lydia Seramikleri”. Eds. A. Erön, E. Erdan, Doğu’dan Batıya 70. Yaşında Serap Yaylalı’ya Sunulan Yazılar. Ankara (2019) 351-360. |
Dinç 1996 | R. Dinç, “1994 Yılı Akhisar-Kulaksızlar Mermer İdol Atölyesi Yüzey Araştırması”. AST XIII/2 (1996) 11-41. |
Dinç 1997 | R. Dinç, “Kulaksızlar Mermer İdol Atölyesi ve Çevre Araştırmaları”. AST XIV/2 (1997) 255-282. |
Erdan 2010 | E. Erdan, Kum Çayı Vadisi ve Yakın Çevresinde İlk Tunç Çağı Yerleşim Dokusu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi. Aydın 2010. |
Erön et al. 2018 | A. Erön, E. Akdeniz, M. Çekilmez, M. S. Çakan, “2016 Yılı Karahöyük Dağı Arkeolojik Yüzey Araştırması Çalışmaları”. AST XXXV/1 (2018) 147-161. |
Erön et al. 2019 | A. Erön, E. Akdeniz, M. Çekilmez, M. S. Çakan, E. Maden, S. Kızıl, “2017 Yılı Akhisar Karahöyük Dağı Yüzey Araştırması Çalışmaları”. AST XXXVI/1 (2019) 237-248. |
French 1969 | D. H. French, “Prehistoric Sites in Northwest Anatolia II. The Balıkesır and Akhisar/Manisa Areas”. AnSt 19 (1969) 41-98. |
KST | Kazı Sonuçları Toplantısı. |
Lichter 2005 | C. Lichter, “Western Anatolia in the Late Neolithic and Early Chalcolithic: the actual state of research”. Eds. C. Lichter, Byzas 2. İstanbul (2005) 59-74. |
Roosevelt 2017 | C. H. Roosevelt, Gyges’ten Büyük İskender’e Lydia Arkeolojisi. İstanbul 2017. |
Takaoğlu 2001 | T. Takaoğlu, “1999 Yılı Kulaksızlar Mermer Atölyesi Araştırması”. 18. AST 2 (2001) 157-168. |
Takaoğlu 2004 | T. Takaoğlu, “Moralı: A Neolithic Mound in Central Western Anatolia”. Eds. T. Korkut, H. İşkan, G. Işın, Anadolu’da Doğdu-60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan. İstanbul (2004) 743-751. |
A. Erön, “Akhisar, Karahöyük Dağı ve Çevresinde Tespit Edilen Höyük ve Yamaç Yerleşimleri”. Phaselis V (2019) 397-411. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.19027
http://dx.doi.org/10.18368/Pha.19027