Phaselis Hidrografi Sistemine Dair Değerlendirmeler

An Assessment of the Hydrographical System of Phaselis

Mehmet KÜRKÇÜ

PHASELIS II (2016) 103-121.
DOI: 10.18367/Pha.16006
Geliş Tarihi: 01.05.2016 | Kabul Tarihi: 28.05.2016
Elektronik Yayın Tarihi: 22.06.2016
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2016

PDF indir

PDF görüntüle

Referanslar

Öz: Akdeniz’in doğusunda 3 adet limanıyla deniz ticaret yolları üzerinde önemli bir konuma sahip olan Phaselis kenti, Roma İmparatorluk Dönemi’nde Pax Romana’nın sağladığı ekonomik rahatlık ve refah so¬nucu hamamlar, suyolları, anıtsal çeşmeler ve kapılar gibi imparatorluğu temsil eden yapılarla donatılmış¬tır.
Araştırma kapsamında kentteki bu yapılara su sağlayan Tahtalı Dağ doğu yamacı su kaynaklarının konumu, suyun Phaselis’e ulaştırılırken izlediği olası güzergâh, suyolunun (aquaeductus) mimari yapısı ve Roma İmparatorluk Dönemi’nde Akdeniz havzasında inşa edilen suyollarında uygulanan tekniklere yer verilmiştir. Phaselis’teki suyolunun 1029 metre yükseklikte yüzeye çıktığı Sıtma Pınarı mevki ile kent içerisinden kemerler üzerinde geçen bölümleri arasında, yak. 1020 metreye ulaşan bir kot farkı bulunmaktadır. İki sektör arasındaki mesafe kuş uçuşu 8 kilometre olarak hesaplanmıştır. Bu özellikleriyle değerlendirildiğinde suyolunun bir takım teknik ve mimari önlemler alınmaksızın düz bir hat üzerinde kente ulaşmış olması mümkün görülmemektedir. Çalışmada Phaselis kenti suyolları ve hidrolik düzenlemeleri araştırmaları sürecinde tespit edilen arkeolojik bulgular da imparatorluğun diğer kentlerinde bulunan benzer örneklerle karşılaştırılarak analiz edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Phaselis Suyolları • Enerji Kırıcılar • Roma Suyolları • Hidrografi • Roma İmparatorluk Dönemi

Top

Abstract: Situated in the eastern Mediterranean on the sea trade routes, with its three sea ports the city of Phaselis was embellished through the many public buildings that represented the Roman Empire such as: baths, aqueducts, fountains and monumental gates during the Roman Imperial Era, a result of the economic prosperity and welfare consequent upon the Pax Romana.
The location of the fresh water resources on the east slope of the Tahtalı Mountain, that provided the flow of water to the public structures constructed in the city, the architectural design of the aqueducts and the techniques applied to the aqueducts constructed during the course of the Roman Imperial Era in the Mediterranean basin were held in the scope of this research. There is almost 1020 meters of difference in the altitude between the aqueducts that passes through the city and the SıtmaPınarı location where the altitude of the aqueducts reaches to 1029 meters high. The bird’s eye distance between those two places were measured as 8000 meters. Taking in to consideration this physical status, it seems impossible that the aqueduct reached to the city on a straight line without taking architectural measures. In the research the aqueducts of Phaselis and the archeological finds retained during investigation of hydraulic regulations have been compared and analyzed by the similar finds unearthed in the other cities of the Empire.

Keywords: Phaselis Water Supply • Steep Chutes • Roman Aqueducts • Hydrography • Roman Imperial Period

Antik Kaynaklar

Frontin. strat.  (= Sextus Iulius Frontinus, Strategematon) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Strategems and the Aqueducts of Rome. Trans. C. E. Ennett. London – New York 1925 (The Loeb Classical Library).
Plin. nat.  (= G. Plinius Secundus “Yaşlı”, Naturalis Historia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Pliny, Natural History, vols. I-X. Trans. H. R. Rackham, W. H. S. Jones – D. E. Eichholz. Cambridge, Massachusetts – London 1938-1971 (The Loeb Classical Library).
Vitr. de Arch.  (= Vitruvius, De Architectura) Kullanılan Metin ve Çeviriler: On Architecture, vols. I-II. Trans. F. Granger. London – New York 1931-1934 (The Loeb Classical Library). Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap. Çev. S. Güven. İstanbul 1998³.

Modern Literatür

Arslan – Tüner Önen 2015  M. Arslan – N. Tüner Önen, “Phaselis ve Teritoryumu Yüzey Araştırması 2014”. Anmed: Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 2015/13 (2015) 198-207.
Bonnin 1984  J. Bonnin, L’eau dans l’Antiquité, L’hydraulique Avant Notre Ere. Paris 1984.
Bourgeois 1992  C. Bourgeois, Monuments et Sanctuaires du Culte Gallo-Romain de l’eau. Paris 1992.
Burdy – Taşlıalan 1997  J. Burdy – M. Taşlıalan, “L’aqueduc d’Antioche de Pisidie”. Anatolia Antiqua 5 (1997) 133-166.
Burdy 2002  J. Burdy, Les Aqueducs Romains de Lyon. Lyon 2002.
Burdy – Audin 1979  J. Burdy – A. Audin, “Les Quatre Aqueducs de Lyon Capitale des Gaules”. Dossier de l’Archéologie 38 (1979) 52-61.
Chanson 2000  H. Chanson, “Hydraulics of Roman Aqueducts: Steep Chutes, Cascades, and Dropshafts”. AJA 104/1 (2000) 47-72.
Chanson 2001  H. Chanson, The Hydraılics of Stepped Chutes and Spillways. Lisse 2001.
Chanson 2002  H. Chanson, “Certains Aspects de la Conception Hydraulique des Aqueducs Romains, Some Aspects of the Hydraulic Design of Roman Aqueducts”. La Houille Blanche 6/7 (2002) 43-58.
Büyükyıldırım 1994  G. Büyükyıldırım, Antalya Bölgesi Tarihi Su Yapıları. Ankara 1994.
Fabre et al. 2005  G. Fabre, J.-L. Fiches – P. Leveau, “Recherches Récentes sur les Aqueducs Romains de Gaule Méditerranéenne”. Gallia 62 (2005) 5-12.
Duval 1989  P. M. Duval, “Réflexion sur les Aqueducs Romains, à propos du Pont du Gard”. Ed. Anonymous, Travaux sur la Gaule (1946-1986). Rome (1989) 1097-1108.
de Montauzan 1897  C. G. de Montauzan, Les Aqueduc de Lyon. Paris 1897.
Léger 1875  A. Léger, Travaux Publics au temps des Romains. Paris 1875.
Garbrecht 1979  G. Garbrecht, “L’alimentation en eau d’une ville Grecque: Pergame”. Dossier de l’Archéologie 38 (1979) 26-33.
Grenier 1960  A. Grenier, Manuel d’archéologie Gallo-Romaine: Les Monuments des eaux. Paris 1960.
Güldalı et al.1991  N. Güldalı, L. Nazik, K. Tüfekçi, C. Soylu, B. Aksoy, S. Beydeş – C. Acar, Kemer-Elmalı-Kalkan Arasında Doğal Mağaralar. MTA Raporu. Ankara 1991.
Harfouche et al. 2005  R. Harfouche, C. Sanchez – P. Poupet, “Aménagements Hydrauliques et Paysage Rurql de Narbonnaise a Mailhac”. Gallia 62 (2005) 119-130.
Del Cura 2001 M. H. Del Cura, “El Abastecimiento de Aguas Romano a Tiermes”. Obra Publica III (2001) 26-33.
Hodges 2000  A. T. Hodges, “Aqueducts”. Ed. O. Wikander, Handbook of Ancient Water Technology. Leiden, Boston – Köln (2000) 39-65.
Kessener 2000  P. Kessener, “The Aqueduct at Aspendos and its Inverted Siphon”. Journal of Roman Archaeology 13 (2000) 104-132.
Lassale 1979  V. Lassale, “Le Pont du Gard et l’aqueduc de Nimes”. Dossier de l’Archéologie 38 (1979) 62-73.
Leveau 1976  P. Leveau, L’alimentation en eau de la Mauritanie et l’aqueduc de Cherchell. Paris 1976.
Leveau 1979  P. Leveau, “Les Techniques de Construction des Aqueducs”. Dossier de l’Archéologie 38 (1979) 8-19.
Liot 1963  C. Liot, “Contribution à l’étude des Aqueducs Romains en Touraine. Recherches sur l’alimentation en eau de Caesarodunum à l’époque Romaine par l’aqueduc de Fontenay”. Revue Archéologique du Centre de la France II/4 (1963) 293-310.
Litaudon 2004  J. C. Litaudon, “Les Aqueducs Antiques. Conduire l’eau (Aquae Ductus)”. Eds. R. Alba, I. Moreno – R. G. Martínez, Elementos de Ingeniería Romana, Congreso Europeo “Las Obras Públicas Romanas”. Tarragona (2004) 71-86.
Rouse – Ince 1957  H. Rouse – S. Ince, History of Hydraulics. Iowa 1957.
Schäfer 1981  J. Schäfer, Phaselis. Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und İhrer Häfen. Tübingen 1981.
Tüner Önen 2008  N. Tüner-Önen, Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2008.
Tüner Önen – Akçay 2014  N. Tüner Önen – A. Akçay, “Phaselis Kentinin Su Teminine İlişkin Gözlemler ve Dijital Epigrafi Çalışmaları”. MJH IV/2 (2014) 279-292.