İzmir Karaburun’dan Tunç Bir Hançer Üzerine Değerlendirmeler

İzmir Karaburun’dan Tunç Bir Hançer Üzerine Değerlendirmeler

Assesments on a Bronze Dagger found in Karaburun, İzmir

Sinan ÜNLÜSOY

PHASELIS IV (2018) 219-229
DOI: 10.18367/Pha.18014
Geliş Tarihi: 09.07.2018   | Kabul Tarihi: 28.09.2018
Elektronik Yayın Tarihi: 15.10.2018
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2018

Öz: Bu makalede Karaburun Arkeolojik Yüzey Araştırmaları (KAYA) sırasında 2015 yılında Karaburun Manal mevkiinde bulunan tunç bir hançer ve burada ele geçen diğer buluntular ele alınmaktadır. Söz konusu hançer Karaburun’da şu ana kadar bilinen İTÇ’ye ait ilk madeni eseri teşkil etmesi açısında oldukça önemlidir. Makalede ayrıca Anadolu arkeolojisinde şu ana kadar çeşitli nedenlerden dolayı ayrıntılı bir inceleme alanı oluşturmayan metal silah tipolojisinin özellikle Tunç Çağı kronolojisi için önemi vurgu­lanmak istenmiştir. Metal silah tipolojisi özellikle Avrupa’da ve Kafkaslar’da oldukça güvenilir bir göreli tarihleme yöntemi olarak kullanılmaktadır. Hançerin tipolojik açıdan yakın benzerleri Orta Anadolu ve Ege bölgesinde bulunan Ahlatlıbel, Beycesultan, Demircihöyük gibi İTÇ yerleşmelerinde ve mezarlık alanlarında karşımıza çıkmaktadır. Alanda bulunmuş olan el yapımı çanak çömlek ve yontmataş malzeme­nin hançerle çağdaş olarak İTÇ içine tarihlendirilmeleri uygun olacaktır. Hançerin ileride gerçekleştirilmesi planlanan arkeometrik analizlerinin Karaburun İTÇ toplumunun bu dönemde diğer bölgelerle olan ticaret ilişkilerinin anlaşılması açısından oldukça yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Sözcükler: İlk Tunç Çağı, Metalurji, Karaburun, İzmir, Hançer

Top

Abstract: This article presents an unpublished bronze dagger which was found during the Karaburun Archaeological Survey Project (KASP) in Karaburun peninsula, İzmir. The dagger was found close to the Manal Bay on the southeastern part of the Karaburun peninsula, which also yielded hand-made pottery, chipped stones including blades produced on Melian obsidian. The dagger is so far very important as being the first metal item of EBA age ever found in Karaburun. This article also aims to emphasize the importance of the typology of metal weapons for the Anatolian Bronze Age archaeology. The typology of metal weapons is used as a highly reliable dating method in Europe and the Caucasus. The dagger show close similarities with EBA daggers found settlements and cemetery areas such as Ahlatlıbel, Beycesultan and Demir­cihöyük in the Central Anatolia and Aegean. Thus, the handmade pottery and chipped stone material found at the site can also be dated to the Early Bronze Age. The planned archaeometric analysis of the dagger will further contribute to understanding the trade relations of Karaburun EBA community with other regions in this period.

Keywords: Early Bronze Age, Metallurgy, Karaburun, İzmir, Dagger

Akurgal 1945 E. Akurgal, “İzmir Dolaylarındaki Eski Eserler Hakkında Birkaç Not”. Arke­o­loji Araştırmaları 47 (1945) 1-40.
Arcan 2012 B. Arcan, Early Bronze Age Daggers in Central Anatolia. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi. Ankara 2012.
Bilgen – Bilgen 2015 A. N. Bilgen – Z. Bilgen, “Orta Tunç Çağı Yerleşimi (IV. Tabaka)”. Ed. A. N. Bil­gen, Seyitömer Höyük I. İstanbul (2015) 61-118.
Bilgi 1984 Ö. Bilgi, “Metal Objects from İkiztepe-Turkey”. Beiträge zur Allgemeinen und Vergleichenden Archäologie 6 (1984) 31-96.
Bilgi 2005  Ö. Bilgi. “Orta Karadeniz Bölgesi MÖ 2. Binyıl Metal Silahları”. V. Ulus­lararası Hitiologji Kongresi Bildirileri. Çorum 02-08 Eylül, 2002. Acts of the Vth International Congress of Hititology. Çorum, September 02-08, 2002. Ankara (2005) 119-149.
Bittel 1941 K. Bittel, “Ein Gräberfeld der Yortan-Kultur bei Babaköy”. Archiv für  Orient­forschung 13 (1941) 1-31.
Büyükkolancı 2008  M. Büyükkolancı, “Selçuk Ayasuluk Tepesi (Eski Efes) ‘Appasas’ mı?”. Eds.  A. Erkanal Öktü, S. Günel – U. Deniz, Batı Anadolu Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar. Ankara (2008) 41-55.
Çilingiroğlu et al. 2016  Ç. Çilingiroğlu, B. Dinçer, A. Uhri, İ. Baykara, C. Gürbıyık – C. Çakırlar, “New Paleolithic and Mesolithic Sites in the eastern Aegean: the Karaburun Archaeological Survey Project”. Antiquity Project Gallery, Antiquity 90/353 (2016) 1-6. DOI: 10.15184/aqy.2016.168.
Çilingiroğlu et al. 2017  Ç. Çilingiroğlu, A. Uhri, B. Dinçer, C. Gürbıyık, C. Çakırlar, G. Özçolak – E. Sezgin, “Karaburun Arkeolojik Yüzey Araştırması (KAYA) 2015”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 34/1 (2017) 151-174.
Çilingiroğlu et al 2018a Ç. Çilingiroğlu, B. Dinçer, İ. Baykara, A. Uhri – C. Çakırlar, “A Possible Late Pleistocene Forager Site from the Karaburun Peninsula, Western Turkey”.   Antiquity Project Gallery, Antiquity 92/362 (2018) 1-5. DOI: 10.15184/ aqy.2018.51
Çilingiroğlu et al. 2018b Ç. Çilingiroğlu, B. Dinçer, İ. Baykara, A. Uhri, C. Gürbıyık, P. Özlem-Aytaçlar – C. Çakırlar, “Karaburun Arkeolojik Yüzey Araştırması (KAYA) 2016”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 35/1 (2018) 317-330.
Çilingiroğlu et al. 2018c Ç. Çilingiroğlu, A. Uhri, B. Dinçer, İ. Baykara, C. Çakırlar, D. Turan, E. Dinçerler – E. Sezgin, “Kömür Burnu: İzmir-Karaburun’da Çok Dönemli Bir Prehistorik Buluntu Alanı”. Arkeoloji Dergisi XIII (2018). Baskıda.
Derin 2015  Z. Derin, “İzmir, Yassıtepe Höyüğü Orta Tunç Çağı Yerleşimi”. Eds. C. Şimşek, B. Duman – E. Konakçı, Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan. İstan­bul (2015) 203-214.
Duru 2000 R. Duru, 2000 “Bademağacı Kazıları 1997 ve 1998 Çalışma Raporu”. Belleten LXIV/239 (2000) 187-212.
Efe – Fidan 2006  T. Efe – E. Fidan, “Pre-Middle Bronze Age Metal Objects from Inland Western Anatolia: A Typological and Chronological Evaluation”. Anatolia Antiqua 14 (2006) 15-43.
Erkanal 1977 H. Erkanal, Die Äxte und Beile des 2. Jahrtausends in Zentralanatolien. München 1977.
Erkanal 2008 H. Erkanal, “Liman Tepe: New Light on Prehistoric Aegean Cultures”. Eds. H. Erkanal, H. Hauptmann, V. Şahoğlu – R. Tuncel, Proceedings of the International Symposium the Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age, 13-19 October 1997. Ankara (2008) 179-190.
Erkanal-Şahoğlu 2012a H. Erkanal – V. Şahoğlu, “Liman Tepe (1992-)”. Eds. O. Bingöl, A. Öztan – H. Taşkıran, DTCF Arkeoloji Bölümü Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011),  Ana­dolu Ek III.2. Ankara (2012) 219-230.
Erkanal – Şahoğlu 2012b H. Erkanal – V. Şahoğlu, “Bakla Tepe (1995-2001)”. Eds. O. Bingöl, A. Öztan – H. Taşkıran, DTCF Arkeoloji Bölümü Tarihçesi ve Kazıları (1936-  2011), Anadolu Ek III.2. Ankara (2012) 91-98.
Fidan 2006  M. E. Fidan, “Waffen aus Metall von ihren Anfängen bis zum Ende der Frühen Bronzezeit aus dem inneren Westanatolien“. Colloqium Anato­licum V (2006) 1-16.
Gernez 2011 G. Gernez, “The Exchange of Products and Concepts between the Near East and the Mediterranean: The Example of Weapons during the Early and Middle Bronze Ages”. Eds. K. Duistermaat – I. Regulski, Intercultural Contacts in the Ancient Mediterranean. Proceedings of the International Conference at the Netherlands-Flemish Institute in Cairo, 25th to 29th October 2008. Leuven (2011) 327-341.
Hansen 2013 S. Hansen, “Bronze Age Hoards and their Role in Social Structure: A Case Study from South-West Zealand”. Eds. S. Bergerbrant – S. Sabatini, Counterpoint: Essays in Archaeology and Heritage Studies in Honour of Proffessor Kristian Kristiansen. Oxford (2013) 179-191.
Harding 2011 A. Harding, “Prestige Swords of the Bronze Age”. Ed. A. Vianello, Exotica in the Prehistoric Mediterranean. Oxford (2011) 194-198.
Horejs 2009  B. Horejs, “Metalworkers at the Çukuriçi Höyük? An Early Bronze Age Mould and a ‘Near Eastern Weight’ from Western Anatolia”. Eds. T. Kienlin – B. Roberts, Metals and Societies. Studies in Honour of Barbara S. Ottaway, Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie 169. Bonn (2009) 358-368.
Keskin 2011 L. Keskin, “Metalworking in Western Anaolian Coastal Region during the 3rd Millennium BC”. Eds. V. Şahoğlu – P. Sotirakopoulou, Across. The Cyclades and Western Anatolia during the 3rd Millennium BC. İstanbul (2011) 144-152.
Müller-Karpe 1994  A. Müller-Karpe, “Anatolisches Bronzeschwerter und Südosteuropa”. Ed. C. Dobiat, Festschrift für Otto-Herman Frey zum 65. Geburstag (Marburger Studien zur Vor- und Frühgeschichte 16). Marburg (1994) 431-444.
Palmieri 1981 A. Palmieri, “Excavations at Arslantepe (Malatya)”. Anatolian Studies 31 (1981) 10l-120.
Sazcı 2007  G. Sazcı, Troia Hazineleri. İstanbul 2007.
Stronach 1957  D. Stronoach, “The Development and Diffusion of Metal Types in Early Bronze Age Anatolia”. Anatolian Studies VII (1957) 89-125.
Şahoğlu et al. 2009 V. Şahoğlu, H. Vural – E. Karaturgut, “Çeşme – Boyalık Erken Tunç Çağı Me­zarlığı (The Early Bronze Age Cemetery at Çeşme – Boyalık)”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 26 (2009) 235-252.
Tekin 2018 H. Tekin, Madeni Eser Tipolojisi. Ankara 2018.
Trigger 1989 B. Trigger, A History of Archaeological Thought. Cambridge 1989.
Uhri et al. 2010 A. Uhri, A. K. Öz – O. Gülbay, “Karaburun/Mimas Yarımadası Araştırma­la­rı”. Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi XV (2010) 15-20.
Ünlüsoy 2006  S. Ünlüsoy, “Vom Reihenhaus zum Megaron, Troia I bis Troia III.”. Ed. M. Korfmann, Troia – Archäologie eines Siedlungshügels und seiner Landschaft. Darmstadt (2006) 133-144.
Ünlüsoy – Çilingiroğlu 2017 S. Ünlüsoy – Ç. Çilingiroğlu, “Negotiating Peace, Enduring Conflict: A Diachronic View on Prehistoric Warfare in the Eastern Aegean”. Eds. E. Kozal, M. Akar, Y. Heffron, Ç. Çilingiroğlu, T. E. Şerifoğlu, C. Çakırlar, S. Ünlüsoy – E. Jean, Questions, Approaches, and Dialogues in Eastern Mediterranean Archaeology Studies in Honor of Marie-Henriette and Charles Gates. Münster (2007) 97-124.
Ünlüsoy 2018  S. Ünlüsoy, “İlk Tunç Çağları Boyunca Batı Anadolu’da Toplumsal Değişim”. Cedrus VI (2018) 105-124.
Yıldırım 2011  T. Yıldırım, “Weapons of Kültepe”. Ed. F. Kulakoğlu – S. Kangal, Anatolia’s Prologue, Kültepe Kanesh Karum, Assyrians in lstanbul. İstanbul (2011) 116-123.
Zimmermann 2011  T. Zimmermann, “Hieb und Stichfest?-Kritische Betrachtungen zu Einigen Frühbronzezeitlichen Waffenformen aus Vorderasien”. Eds. A. Öztan – Ş. Dönmez, Karadeniz’den Fırat’a Bilgi Üretimleri. Önder Bilgi’ye Armağan Yazılar. Ankara (2011) 471-480.

S. Ünlüsoy, “İzmir Karaburun’dan Tunç Bir Hançer Üzerine Değerlendirmeler”. Phaselis IV (2018) 219-229. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.18014

http://dx.doi.org/10.18367/Pha.18014

Sinan ÜNLÜSOY

Dr. Öğr. Ü., Yaşar Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, İzmir, sinan.unlusoy@yasar.edu.tr