MS I. ve VIII. Yüzyıllar Arasında Kuzeybatı Pisidia’da Hristiyanlık

MS I. ve VIII. Yüzyıllar Arasında Kuzeybatı Pisidia’da Hristiyanlık

The Christianity in Northwest Pisidia Between 1st and 8th Centuries AD

Gülcan KAŞKA
 https://orcid.org/0000-0003-0566-3965

Kansu EKİCİ
https://orcid.org/0000-0002-8252-1138

PHASELIS V (2019) 333-346
DOI: 10.18367/Pha.19021
Geliş Tarihi: 12.09.2019 | Kabul Tarihi: 21.11.2019
Elektronik Yayın Tarihi: 26.12.2019

Öz: Anadolu’nun birçok bölgesinde olduğu Pisidia Bögesi’nde de Hristiyanlığın yayılmasında Aziz Paulus ve Aziz Barnabas öncü bir misyon üstlenmişlerdir. Azizler gittikleri yerlerde yeni dinin yayılması için müritlerini görevlendirmişlerdir. MS I. yüzyılda yayılmaya başlayan Hristiyanlık sonraki yüzyıllarda halk tarafından kabul görmüştür. Hristiyanlar, MS III. yüzyıl sonu ve IV. yüzyılın başında zulümlere uğramıştır. Ancak MS 313 yılında ilan edilen Milano Fermanı’yla Hristiyanlık diğer dinlerle eşit statüye kavuşmuş ve Theodosius döneminde ise imparatorluğun resmi dini olmuştur. Bununla birlikte Hristiyanların kendi aralarında farklı görüşler meydana gelmiş bu görüş ayrılıklarını gidermek için sık sık konsiller düzenlenmiştir. Bu konsillere Pisidia Bölgesi’ndeki kentlerden de temsilciler gönderilmiştir.

Anahtar sözcükler: Philippus Arabs, L. Egnatius Victor Lollianus, Pontus et Bithynia, Nikomedeia, Ağırlık Yazıtı

Top

Abstract: As in many parts of Anatolia, in the region of Pisidia, St. Paulus and St. Barnabas have undertaken a leading mission in the spread of Christianity. The saints assigned their disciples to spread the new religion where they went. Christianity, which began to spread in the Ist century, was accepted by the people in the following centuries. At the end of the IIIrd century and the beginning of the IVth century, the Christians were murdered with persecutions. But Christians, the Milan Edict which was proclaimed in 313, gained equal status with other religions and then became the official religion in time of Theodosius. However, there were different views among Christians, the Christians have often appointed councils to remedy these disagreements. Representatives from the cities of Pisidia were sent to these councils.

Keywords: Roman Republic, Imperialism, Near East, Piracy, Carrhae

Modern Literatür

Acta Conciliorum Oecumenicorum. Tomus I: Concilium Universale Ephesenum. Volumen I: Acta Graeca. Pars I: Collectio Vaticana. 1-32 Edt. E. Schwartz – S. Johannes, Berolini 1927.
R. Adıbelli, “Doğu Hıristiyanlarının Bugünkü Durumuna Genel Bir Bakış”. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 10/2 (2013) 133-172.
Y. Akin, İS. III. – V. Yüzyıllarda Pamphylia Kentlerindeki Toplumsal Değişimler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi SBE. Antalya 2012.
M. V. Anastos, “The Edict of Milan (313): A Defence of its Traditional Authorship and Designation”. Revue des études byzantines 25 (1967) 13-41.
J. Atkinson, “Leo III and Iconoclasm”. Theoria: A Journal of Social and Political Theory 41 (1973) 51-62.
M. Aydın, “Hıristiyanlık Mezhepler ve Tarikatlar”. TDVİA 17 (1998) 353-358.
M. Aydın, “Konsillerin Hıristiyanlıktaki Yeri ve Önemi”. Dinler Tarihi Araştırmaları III (2002) 107-117.
J. M. G. Barclay, Jews in the Mediterranean Diaspora: From Alexander to Trajan (323 BCE 117 CE). Edinburgh 1996.
K. Belke – N. Mersisch, Tabula Imperii Byzantini 7, Phrygien und Pisidien. Wien 1990.
Bibliotheca Hagiographica Graeca. Edt. F. Halkin, (Bibliotheca Hagiographica Graeca (Société des Bollandistes), Brüksel 1957.
W. M. Calder, “Early-Christian Epitaphs from Phrygia”. Anatolian Studies 5 (1955) 25-38.
Corpus Inscriptionum Graecarum. Edt. A. Böckhe, Corpus Inscriptionum Graecarum, Berlin 1828–1877.
J. Darrouzès, “Listes épiscopales du concile de Nicée (787)”. Revue des études Byzantines 33 (1975) 5-76.
A. H. Eroğlu, “Doğu Batı Kiliselerinin Ayrılış Sebepleri”. Dini Araştırmalar 2/5 (1999) 387-413.
A. H. Eroğlu, “Hıristiyanların Bölünme Sürecine Genel Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41/1 (2000) 309-325.
S. Eyice, “Thekla at Antioch”. Eds.T. Drew-Bear – M. Taşlıalan – C. M. Thomas Actes du Ier congres international sur Antioche de Pisidie. Lyon (2002) 111–122.
A. Filipini, “Non sono atti degli apostoli ma scritti demoniaci. Il movimento enkratita nell’Anatolia tardoantica: iscrizioni, eresiologi e testi apocrifi”. Asia Minor Studien 86 (2017) 413-472.
R. L. Fox, Pagans and Christians. New York 2006.
C. M. Gwynn, Christianity in the Later Roman Empire: A Sourcebook. London 2015.
Ö. F. Harman, “Konsil” TDVİA 26 (2002) 175-178.
H. Hegermann, “Diaspora in the Hellenisctic Age”. The Cambridge History of Judaism. Eds. W. D. Davies – L. Finkelstein. Cambridge (1989) 115-166.
Inscriptiones Latinae Selectae. I-III. Edt. H. Dessau, Berlin
P. A. Iversen, “Inscriptions from Pisidian Konane (Conana) and the Surrounding Area”. Epigraphica Anatolica 45 (2012) 104-152.
T. Kaçar, “Roma İmparatorluğun’da Kilise Konsillerinin Siyasallaşması: İznik Örneği”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi II/1 (2002) 1-18.
T. Kaçar, “Konstantinopolis Kilisesinin Kuruluşu: Mitoloji ve Tarih”. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 14 (2009) 115-137.
T. Kaçar, “Roma İmparatorluğu, Hıristiyanlar ve Milano Fermanı’nın 1700. Yılı”. Toplumsal Tarih Dergisi 230 (2013) 46-50.
T. Kades, Der Dialog zwischen Christen und Muslimen im Spannungsfeld von Tradition und Moderne XXI. Berlin 2008.
G. Kaşka, “Pisidia Antiokheia’sında Hristiyanlık”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 41 (2017) 21-33.
M. Katar, “Tevhitten Teslise Geçiş Sürecinde Hıristiyanlık (Bir Yahudi İhya Hareketi Olarak Başlayan Hıristiyanlığın Evrensel Bir Din Haline Geliş Öyküsü)”. Journal of Islamic Research 20/3 (2007) 330-339.
N. Lenski, Constantine and the Cities: Imperial Authority an Civic Politics. Philadelphia 2016.
B. Levick, Roman Colonies in Southern Asia Minor. Oxford 1967.
L. I. Levine, “The Hellenistic–Roman Diaspora ce 70–ce 235: The Archaeological Evidence”. Eds. W. Horbury – W. D. Davies – J. Sturdy, The Cambridge History of Judaism 3. Cambridge (1999) 991-1024.
M. V. Levtchenko, Bizans Tarihi. Çev.: Maide Selen. İstanbul 2007.
M. Madrigal, Anadolu’nun Ekümenik Konsilleri. İstanbul 2014.
Monumenta Asiae Minoris Antiqua. Manchester 1928-.
S. Mitchell, “Maximinus and the Christians in A.D. 312: A New Latin Inscription”. JRS 78 (1988) 105-124.
R. L. Mullen, The Expansion of Christianity A Gazetteer of its First Three Centuries. Leiden-Boston 2004.
J. J. Norwich, Bizans: Erken Dönem (MS. 323-802). Çev.: Hamide Koyukan. İstanbul 2013.
G. Ostrogorsky, Bizans Tarihi. Çev.: Fikret Işıltan. Ankara 2011.
M. Özyıldırım, “Ariminum ve Seleucia ad Calycadnum Konsilleri, 359 İkiz Konsiller Yılı”. Olba XV (2007) 1-42.
B. Parker, “Works of the Law and the Jewish Settlement in Asia Minor”. JGRChJ 9 (2013) 42-96.
Patrologia Graeca. Edt. J. P. Migne, 1-161, Paris 1857-1866.
W. M. Ramsay, Cities and Bishoprics of Phrygia Being an Essay of the Local History of Phyrygia from the Earliest Times to the Turkish Conquest I–II. Oxford 1895–1897.
J. B. Rives, “The Decree of Decius and the Religion of Empire”. JRS 89 (1999) 135-154.
D. M. Robinson, “Greek and Latin Inscriptions from Asia Minor”. TAPhA 57 (1926) 195–237.
R. E. Rubenstein, İsa Nasıl Tanrı Oldu?. Çev.: Cem Demirkan. İstanbul 2004.
V. Ruggieri – A. Filipović, “Antiochia di Pisidia Qualche considerazione epigrafica e liturgica”. La Parola del Passato 157 (2007) 451–468.
P. Schaff, History of the Christian Church Volume I: Apostolic Christianity. A.D. 1-100. New-York 2002.
A. Schalit, “The Letter Antiochus III to Zeuxis Regarding the Establishment of Jewish Military Colonies in Phrygia an Lydia”. JQR 50/4 (1960) 289-318.
Supplementum Epigraphicum Graecum. Leiden et al. 1923.
M. Sinanoğlu, “İznik Konsili”. TDVİA 23 (2001) 549-552.
J. P. Sodini, “Küçük Asya”. Bizans Dünyası. Doğu Roma İmparatorluğu 330-641. Çev.: A. Bilge. İstanbul 2014.
S. Sönmez, “Manastırların Sosyokültürel Yapı ve Fonksiyonları”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 54 (2015) 693-711.
P. Stephenson, Büyük Konstantin. Çev.: Gürkan Ergin. İstanbul 2016.
J. R. S. Sterrett, The Wolfe Expedition to Asia Minor. Boston 1888.
J. R. S. Sterrett, An Epigraphical Journey in Asia Minor. Boston 1888.
S. Şahin, Die Inschriften von Arykanda. Bonn 1994.
A. Şişman, “Misyonerlik Faaliyetleri ve Uşak’ta Montanizm’e Dair Çalışmalar”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3/2 (2001) 1-6.
W. Tabbernee, Early Christianity in Context An Exploration: Across Cultures and Continents. Michigan 2014.
P. Talloen, Cult in Pisidia. Religious Practice in Southwestern Asia Minor from Alexander the Great to the Rise of Christianity. Studies in Eastern Mediterranean Archaeology 10. Brepols (2015).
Tituli Asiae Minoris. I-V, Vien 1901-1981.
M. Tarakçı, “Nestorius ve Kristolojisi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2010) 215-241.
H. Tiefenbach, Anadolu’nun Azizleri. İstanbul 2012.
P. R. Trebilco, Jewish Communities in Asia Minor. Cambridge 1994.
A. A. Vasiliev, Bizans İmparatorluğu Tarihi. Çev.: Arif Müfid Mansel. Ankara 1943.

G. Kaşka – ­ K. Ekici, “MS I. ve VIII. Yüzyıllar Arasında Kuzeybatı Pisidia’da Hristiyanlık”. Phaselis V (2019) 333-346. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.19021

http://dx.doi.org/10.18368/Pha.19021

Gülcan KAŞKA

Dr. Öğr. Üyesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Isparta. gulcankaska@sdu.edu.tr |  https://orcid.org/0000-0003-0566-3965

Kansu EKİCİ

Dr. Öğr. Üyesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Orta Çağ Tarihi Anabilim Dalı Isparta. kansuekici@sdu.edu.tr |  https://orcid.org/0000-0002-8252-1138