Tavuk Adası Antik Rıhtım Alanı

The Ancient Dock of Tavuk Adası

Yusuf KILIÇ – Yasin GÖÇER

PHASELIS II (2016) 297-310.
DOI: 10.18367/Pha.16021
Geliş Tarihi: 20.10.2016 | Kabul Tarihi: 05.12.2016
Elektronik Yayın Tarihi: 31.12.2016
Telif Hakkı © PHASELIS Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, 2016

PDF indir

PDF görüntüle

Referanslar

Öz: Günümüzde Balıkesir ili, Ayvalık ilçesi kıyı hattında yer alan Tavuk Adası üzerinde Hıristiyanlar için kutsal bir kişi olan Vaftizci Yahya’ya ait manastır bulunmaktadır. Kıyı hattına yakın olan adanın bir o kadar da anakaradan izole olması ve üzerinde bulunan tatlı su kaynağı burayı uygun bir yaşam alanı haline getirmiştir. Bölge antik yazarlar tarafından sık olarak ele alınmış olsa da, adanın ismi Doğu Roma’nın çöküşü ile birlikte (1453) Edremit Kadıköy’den gelen iki keşişin ada üzerinde ilk kiliseyi inşa etmeleriyle duyulmaya başlanmıştır. Buradaki yerleşimin başlangıcı ile birlikte ulaşım için muhtemelen rıhtım, iskele vb. bir yapıya ihtiyaç duyulmuştur. Kuzeyde yer alan modern iskelenin altında, manastır yapısı ile çağdaş ve bölgedeki yoğunluğu karşılayabilecek büyüklükteki taş rıhtım alanı çalışmamız kapsamında incelenmiştir. Bugüne kadar araştırılmamış olan antik taş rıhtımın, kara ve sualtı çalışmaları ile elde edilen verileri, ada üzerindeki manastır ile bağlantısı ve çevredeki rıhtım alanları ile benzerlikleri değerlendirilmiş, bu bağlamda antik taş rıhtımın inşasından günümüze kadar geçirdiği tarihsel süreç ortaya konulmak istenmiştir. Rıhtım alanı maruz kaldığı çevresel ve tektonik etkilerle yıpranarak sualtında kalmıştır ve alanda görülen değişim 19. yüzyıl sonlarından itibaren fotoğraflarla takip edilebilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Ege · Ayvalık · Tavuk Adası · Antik Liman · Rıhtım

Top

Abstract: Located by the coastline in the district of Balıkesir, Ayvalık, Tavuk Adası has a Monastery dedicated to John the Baptist, holy for Christians. Both because the island is close to the coastline but it is isolated from the mainland and is a place with freshwater sources it was a place suitable for human habitation. Although the region is frequently discussed by ancient writers, the island’s name started to be recorded when the first church on the island, constructed by two monks from Edremit Kadikoy, with the the collapse of Byzantium (1453). Probably, it was required s structure such as a dock, pier etc. To service the transportation needs of the early settlement here. The stone dock area examined as part of our work, which is located under the north of the modern port is contemporary with the monastery, was large enough to service the requirements of the region.. This ancient stone dock which has not been studied to date, was researched both from the land and through underwater studies and its function was assessed in connection with the monastery on the island and its similarities with other dock areas in the region. This was put into historical context in respect to the construction of the ancient stone dock. The dock area has been exposed to environmental damage and erosion through being submerged, from tectonic activity and the changes to the area can be followed through photographs from the late 19th century onwards.

Keywords: Aegean · Ayvalık · Tavuk Adası · Ancient Port · Dock

Antik Kaynaklar

Plin. nat. (= G. Plinius Secundus “Yaşlı”, Naturalis Historia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Pliny, Natural History, vols. I-X. Trans. H. R. Rackham, W. H. S. Jones – D. E. Eichholz. Cambridge, Massachusetts – London 1938-1971 (The Loeb Classical Library).
Strab. (= Strabon, Geographika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabo, The Geography of Strabo. Trans. H. L. Jones. London – New York 1961 (The Loeb Classical Library).
Vitr. de Arch. (= Vitruvius, De Architectura) Kullanılan Metin ve Çeviriler: On Architecture, vols. I-II. Trans. F. Granger. London – New York 1931-1934 (The Loeb Classical Library). Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap. Çev. S. Güven. İstanbul 1998.

Modern Literatür

Aka 1944  D. Aka, Ayvalık İktisadi Coğrafyası. İstanbul 1944.
Arı 1996  K. Arı, Kurtuluş Savaşı’nın Bitiminde Türkiye Dışına Yönelik Göçler ve Sonuçları. Ankara 1996.
Arı 2000  K. Arı, Büyük Mübadele Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925). İstanbul 2000.
Aslan 2011  E. Aslan, Kekova Bölgesi Limanları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 2011.
Aslan 2013  E. Aslan, “Simena Limanı”. Ed. B. Söğüt, Stratonikeia’dan Laginaya-Ahmet Adil Tırpan Armağanı. İstanbul (2013) 27-38.
Bayraktar 2002  B. Bayraktar, Ayvalık Tarihi. Ankara 2002.
Blackman 1973  D. J. Blackman, “Evidence of Sea Level Change in Ancient Harbours and Coastal Installations”. Ed. D. J. Blackman, Marine Archaeology. Bristol (1973) 115-139.
Blackman 1982  D. J. Blackmann, “Ancient Harbours in the Mediterranean Part 1”. IJNA 11/2 (1982) 79-104.
Cömert 2006  B. Cömert, Mitoloji ve İkonografi. Ankara 2006.
Drakos 1888  E. I. Drakos, Treatises on Asia Minor Area. Atina 1888.
Drakos 1895  E. I. Drakos, Küçük Asya’dan Moshonisialı’ların Tarihi. Çev. Necmi Ali (Eskidji A.Ş.). Atina (1895) 75-80.
Karaiskakis 1973  S. Karaiskakis, Moshonisia i Patridamu. Çev. T. İzbek. Atina 1973.
Kâtip Çelebi  K. Çelebi, Tuhfetü’l-Kibar Fi Esrari’l-Bihar. Haz. İ. Bostan. Ankara 2008.
Kontis 1978  D. İ. Kontis, Lesbos and his Asia Minor Area. Atina 1978.
Neşri 1984  M. Neşri, Neşri Tarihi. Haz. M. A. Köymen. Ankara 1984.
Pınar – Lahn 1952 N. Pınar – E. Lahn, Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu. Ankara 1952.
Piri Reis  Piri Reis, Kitab-ı Bahriye. Ed. E. Z. Ökte. Ankara 1988.
Psarros 2004  D. Psarros, Ayvalık/Kydonies’in Kentsel Tarihi. Egenin İki Yakası-I. Bildiri Özetleri. Ayvalık 2004.
Ruhyan – Lewis 1985  R. J. Ruhyan – A. R. Lewis, European Naval and Maritime History (300-1500). Bloomington 1985.
Soysal 1981  H. Soysal, S. Sipahioğlu, D. Koçak, Y. Altınok, Türkiye ve Çevresinin Tarihsel Deprem Kataloğu. İstanbul 1981.
Soysal 1983  İ. Soysal, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları I. Ankara 1983.
Testaguzza 1964  O. Testaguzza, “The Port of Rome”. Archaeology 17/3 (1964) 173-179.
Texier 1862 C. Texier, L’Asie Mineure. Paris 1862.
Theodoulou – Memos 2007   T. Theodoulou – C. Memos, “A voyage to Ancient Greek Harbours on Board Limenoscope”. Water Science & Technology: Water Supply 7/1 (2007) 253-260.
Tsernoglou 1988  A. G. Tsernoglou, Ayvalık ve Cunda Adası’nda Kilise Bölgelerine Ait İbadethaneler ve Manastırlar. Çev. L. Alatlı. Atina 1988.
Uzunçarşılı 1998  İ. H. Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi. Cilt II. Ankara 1998.
Williams 1976  P. F. C. Williams, “Roman Harbours”. IJNA 5/1 (1976) 73-79.
Yazıcı 2003  N. Yazıcı, Ocak 1898 Balıkesir Depremi ve Sonrası. Ankara 2003.