New Petroglyphs Discovered in İzmir
Çiler ÇİLİNGİROĞLU
https://orcid.org/0000-0002-2936-3732
Cengiz GÜRBIYIK
https://orcid.org/0000-0002-9325-9841
PHASELIS V (2019) 161-168
DOI: 10.18367/Pha.19010
Received Date: 19.02.2019 | Acceptance Date: 28.05.2019
Online Publication Date: 17.06.2019
Get PDF
View PDF
Öz: İzmir İli Bayındır İlçesi Çenikler Mahallesi sınırlarındaki zeytinlik bir alanın içerisinde, bölgedeki yerel halk tarafından bazı kaya üstü tasvirlere rastlanmıştır. Konuya duyarlı kişilerce uzmanlara haber verilen kalıntıların defineciler tarafından yoğun tahribata maruz kaldığı anlaşılmış; bu yüzden belgeleme ve tescil işlemleri hemen başlatılmıştır. Toplam üç farklı kaya yüzeyi üzerinde bulunan şekiller dik kulaklı, yukarı kalkık ve spiral kuyruklu, dört ayaklı, pençeli ve uzun tüylü hayvanları göstermektedir. Olasılıkla av veya çoban köpeklerini gösteren bu tasvirlerin tarihi ve işlevi şimdilik belirsizdir. Çevrede yapılan yüzey taramasında Roma ve Bizans dönemlerine ait arkeolojik malzemeler görülmüş olması dikkat çekicidir. Diğer yandan, bugüne kadar stilistik olarak Batı Anadolu veya Ege’de bu tasvirlere benzer hiçbir örneğe rastlanmamakta; en yakın stilistik örnekler Orta ve Uzakdoğu Asya’dan karşımıza çıkmaktadır. Çalışmalar sırasında alanda kısa süreli bir yüzey taraması yapılmış, kaya üstü tasvirlerin uzaktan ve detaylı fotoğrafları çekilip tasvirlerin ölçüleri alınmış, taslak çizimleri tamamlanarak fotogrametri yöntemiyle üç boyutlu modellemesi oluşturulmuştur.
Anahtar Kelimeler: İzmir, Batı Anadolu, Kaya Üstü Tasvirleri, Petroglif
Abstract: In 2018, petroglyphs are discovered in the Çenikler village of Izmir’s Bayındır province. Upon notification of the authorities by responsible locals, the site was immediately visited by a group of archaeologists, which was unfortunately, already damaged by looters. The rock art is documented using photogrammetry and the area is briefly surveyed to identify close archaeological sites or remains that can be related to the rock art. In total, three rock surfaces carry the petroglyphs, which depict four-legged animals with alert ears, tightly coiled tails, long hair and paws. We suggest that these figures represent hunting or herding dogs in action. The dating and function of the rock art remain however unclear. Stylistically there is no comparison in western Turkey or in Greece. Closest stylistic parallels are known from Central and Southeast Asia.
Keywords: İzmir, Western Anatolia, Rock Art, Petroglyph
E. Akdeniz, “2008 yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik-Protohistorik Yüzey Araştırmaları”. 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı (2010) 153-174.
E. Alok, Anadolu’da Kaya Üstü Resimleri, İstanbul. 1988
M. Beyazıt – K. İnce, “Aizanoi Zeus Tapınağı Duvar Yüzeylerindeki Ok-Yay Damgaları”. II. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi, 2-5 Aralık 2015 (2018) 269-290.
A. Bingöl, “Yüzey Araştırmaları Işığında Borluk Vadisi Kaya Üstü Resimleri”. Bahar 39 (2016) 347-355.
L. Bruneau, L. – J. V. Bellezza, “The Rock art of Upper Tibet and Ladakh”. Revue d’Etudes Tibétaines, 28 (2013) 5-161.
A. Ceylan, “Kağızman’da Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1 (2008) 73-92.
N. Demir, “Esatlı Köyü (Ordu-Mesudiye) Kaya Üstü Resim ve Yazıtları İle Bunların Tarihi Alt Yapısı”. Zeitschrift für die Welt der Türken 1.2 (2009) 3-30.
Ch. Doumas, “Rock art” L. Marangou (Ed.), Cycladic Culture: Naxos in the 3rd Millennium BC, Nicholas P. Goulandris Foundation Museum of Cycladic Art, Athens (1990) 158-160.
Y. Günaşdı, “Doğu Anadolu Kaya Resimleri Işığında Doyumlu Kaya Panoları”. Bahar 39 (2016) 391-407.
Government of The Republic of Kazakhstan 2003 Nomination of Petroglpyhs within the Archaeological Landscape of Tamgaly to UNESCO World Heritage Site 1-393.
O. Mert, “Kemaliye’de Türk İzleri: Dilli Vadisindeki Petroglif ve Damgalar”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 34 (2007) 233-254.
M. Özdoğan, “Bazı Genellemeler, Öngörüler” in M. Özdoğan ve N. Başgelen, Türkiye’de Neolitik Dönem: Yeni kazılar, yeni bulgular. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat (2007) 431-441.
O. Özgül, “Erzurum Bölgesi Kaya Panoları”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5/10 (2015) 169-198.
A. Peschlow-Bindokat, “Tarihöncesi İnsan Resimleri. Latmos Dağları’ndaki Prehistorik Kaya Resimleri”. Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul. 2006.
C. Sevindi – A. Y. Tavukçu, “Şirvaz Kalesi ve Kayaüstü Resimleri (Şenkaya-Erzurum)”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 31 (2015) 155-173.
T. Strasser, S. C. Murray, A. Van der Geer, C. Kolb, L. A. Ruprecht Jr, “Palaeolithic cave art from Crete, Greece” Journal of Archaeological Science 18 (2018) 100-108.
D. Yalçıklı, “Akbabalar, Avcılar ve Duvarları Boyalı Mağaralar”. Magma Dergisi Temmuz Sayısı (2016) 34-35.
Ç. Çilingiroğlu, C. Gürbıyık “İzmir’de Yeni Keşfedilen Kaya Üstü Tasvirleri”. Phaselis V (2019) 161-168. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.19010
Çiler ÇİLİNGİROĞLU
Doç. Dr., Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi ABD, Bornova-İZMİR. ciler.cilingiroglu.unlusoy@ege.edu.tr | https://orcid.org/0000-0002-2936-3732
Cengiz GÜRBIYIK
Dr. Öğr. Üyesi, Celal Bayar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Şehit Prof. Dr. İlhank Varank Kampüsü, Yunusemre-MANİSA | https://orcid.org/0000-0002-9325-9841