Side’den Bir Geç Antik Çağ Sarnıcı’nın (H3) Yapım Tekniği Üzerine Notlar

Side’den Bir Geç Antik Çağ Sarnıcı’nın (H3) Yapım Tekniği Üzerine Notlar

Notes on the Construction Practice of a Late Antique Cistern (H3) from Side

Adem YURTSEVER

PHASELIS VII (2021) 21-37
DOI: 10.18367/Pha.21003
Received Date: 05.01.2021 | Acceptance Date: 08.02.2021
Online Publication Date: 20.03.2021

Öz: Side antik kentinde son yıllarda gerçekleştirilen kazı ve araştırmalar yeni bulgu ve bu bulgulara dayalı yeni bilgilerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Kentin tarihsel süreç içindeki değişimine ışık tutan araştırmalardan biri de M Yapısı ve çevresinde sürdürülen çalışmalardan elde edilmiştir. Gymnasiumun çevresinde yürütülen araştırmalarda, Gymnasiumun Güney Stoasının arkasında, yeni bir mekân açığa çıkarılmış ve belgelenmiştir. Bu çalışmada belirtilen mekânın bir sarnıç olduğu önerilmekte ve böylece kentin yeni ortaya çıkarılan sarnıcı (H3) tanıtılmaktadır. Çalışmanın konusu olan H3 Sarnıcı, kentte ilk defa bir Geç Antik Çağ Sarnıcı’nın yapım tekniği ile birlikte ele alınacak olması bakımından önemlidir. Çünkü bu alanda tespit edilen tuğla duvarlar ve tuğla kaplama levhaları kentin daha önce tespit edilen sarnıçlarında bilinmemekte, uygulanış biçimi bakımından tekil bir örnek teşkil etmektedir. Bununla birlikte bu mekânın içindeki kazılar sırasında ele geçen devşirme bloklar kentin şehirciliğine dair yeni veriler sunmaktadır.Bu çalışmada, mevcut arkeolojik veriler ışığında bir Geç Antik Çağ Sarnıcı’nın tarihlendirilmesi ile birlikte, özellikle yapım tekniği ve Side’nin kentsel dönüşümü içindeki yeri irdelenmektedir.

Anahtar sözcükler: Pamphylia, Side, Geç Antik Çağ, Sarnıç, Yapım Tekniği, Tuğla Kaplama Levhalar

Top

Abstract: Excavations and studies that have been carried out in the recent years on the ancient city of Side have provided new findings and information. The study on Building M and the works carried out around the structure shed light on the historical change of the city. In the studies conducted around the Gymnasium, a new space behind the South Stoa of the Gymnasium was unearthed and documented. It is suggested that the place mentioned in this study is a cistern and thus, the third known cistern (H3) of the city is introduced. The space, which was suggested to be evaluated as the H3 Cistern, is important in that it will be examined with the construction technique of a Late Antique Cistern for the first time in the city. This importance stems from the fact that the brick covering plates found in this area were unknown in the previously identified cisterns of the city; thus, they constitute a unique example in terms of application. Moreover, the spolien blocks unearthed during the excavations in this space provide different data on the urbanism of the city. In this study, the construction date and especially the construction technique of a Late Antique Cistern as well as its place in the urbanism of Side are examined in the light of tangible archeological data.

Keywords: Side, Pamphylia, Late Antique Age, Cistern, Construction Technique, Brick Covering Plate

Adam J. P. 1994, Roman Buildings, Materials and Techiniques. Çev.: A. Mathews, London.
Alanyalı H. S. & Yurtsever A. 2020, “Pamphylia Bölgesi ve Side’nin Tarihi Coğrafyasına Genel Bir Bakış”. Eds. M. E. Altınsapan & B. Y. Olcay Uçkan, Canan Parla Armağanı / Sanat Tarihi, Arkeoloji, Tarih ve Filoloji Araştırmaları. İstanbul, 37-63.
Buonfiglio M. 2010, “M. E. Blake e lo sviluppo dell’opus testaceum a Roma: il ‘caso’ del Teatro di Marcello”. Musiva & Sectilia 7, 109–122.
Brodribb G. 1987, Roman Brick and Tile: An Analytical Survey and Corpus of Surviving Examples. Gloucester.
Ceylan B. 2005, “Spolia: Geç Antik Dönemde Yapılar ve Yapı Elemanlarının İkinci Kullanımları”. Ed. L. Özgenel, Eski Çağ’ın Mekânları, Zamanları, İnsanları. İstanbul, 74-84.
Costin C. 1991, “Craft Specialization: Issues in Defining, Documenting, and Explaining the Organization of Production”. Archaeological Method and Theory 3, 1–56.
De Feo G. et al. 2013, “Historical and Technical Notes on Aqueducts from Prehistoric to Medieval Times”. Water 5/4, 1996-2025.
Durm J. 1885, Handbuch der Architektur: Die Baukunst der Etrusker, die Baukunst der Römer 2. Darmstadt.
Höcker C. 2008, Metzler Lexikon antiker Architektur: Sachen und Begriffe. Stuttgart.
Lanckoroński K. G. 2005, Pamphylia ve Pisidia Kentleri I. Çev. S. B. Gün, İstanbul.
Mansel A. M. 1963, Die Ruinen von Side. Berlin.
Mansel A. M. 1964, “Side’deki Vespasianus Anıtı/ Das “Vespasiansmonument” in Side”. Belleten 28/110, 185-208.
A. M. Mansel, Side: 1947-1966 Yılları Kazıları ve Araştırmalarının Sonuçları. Ankara 1978.
Martin R. 1965, Manuel d’architecture Grecque I. Matériaux et techniques. Paris.
Nollé J. 2018, “Epigrafi Çalışmaları”. Şurada: H. S. Alanyalı & S. Erkoç, ‘Side 2017 Yılı Çalışmaları’. ANMED 16, 107-108.
Nollé J. 2019, “Epigrafi Çalışmaları”. Şurada: H. S. Alanyalı & S. Erkoç, ‘Side 2017 Yılı Çalışmaları’. KST 40/2, 429-431.
Orlandos A. K. 1968, Les matériaux de construction et la technique architecturale des anciens Grecs II. Paris.
Özer E. 2012, “Antik Mimaride İki Yapı Ögesi: Opus Caementicium ve Tonoz”. Ed. B. Söğüt, Stratonikeia’dan Lagina’ya: Ahmet Adil Tırpan Armağanı. İstanbul, 475-482.
Scarborough V. 1991, “Water Management Adaptations in Nonindustrial Complex Societies: An Archaeological Perspective”. Archaeological Method and Theory 3, 101-154.
Seibold E. & Berger W. H. 1996, The Sea Floor. An Introduction to Marine Geology. USA.
Soykal-Alanyalı F. 2013, “Üç Havuzlu Çeşme ve Arkasındaki Su Yapıları (Side Müzesi Girişinin Güney Kısmı)”. Şurada: H. S. Alanyalı, ‘Side 2011-2012 Yılı Kazı ve Araştırmaları’. ANMED 11, 125-126.
Soykal-Alanyalı F. 2014a, “Müze Alanı Kazıları”. Şurada: H. S. Alanyalı, ‘Side 2013 Yılı Kazı ve Araştırmaları’. KST 36/1, 276-278.
Soykal-Alanyalı F. 2014a, “Müze Alanı Kazıları”. Şurada: H. S. Alanyalı, ‘Side 2013 Yılı Kazı ve Araştırmaları’. ANMED 12, 96-97.
Soykal-Alanyalı F. 2016, “Side Dionysos Tapınağı (?) Işığında Tiyatro ile Çevresinin Kentsel Değişimi ve Dönüşümü”. Olba 24, 419-450.
Yurtsever A. 2018, “Yeni Araştırmalar Işığında M Yapısı”. Eds. T. Kahya et al. Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması II: Anadolu Akdenizi Sempozyumu. Antalya, 889-907.
Yurtsever A. 2019a, Side M Yapısı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
Yurtsever A. 2019b, “M Yapısı. Mimari Belgeleme ve Çevre Düzenleme Çalışmaları”. Şurada: H. S. Alanyalı & S. Erkoç, ‘Side 2017 Yılı Çalışmaları’. KST 40/2, 432-433.

Yurtsever A. 2021, “Side’den Bir Geç Antik Çağ Sarnıcı’nın (H3) Yapım Tekniği Üzerine Notlar”. Phaselis VII, 21-37. http://dx.doi.org/10.18367/Pha.21003

http://dx.doi.org/10.18367/Pha.21003

Adem YURTSEVER

Dr., Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü. Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı. Eskişehir/Tepebaşı. ayurtsever@anadolu.edu.tr |   https://orcid.org/0000-00012-6727-9873